شب ادراری چیست؟ چرا کودکان دچار شب ادراری می‌شوند؟

آیا هر روز صبح با یک رختخواب خیس و بدبو مواجه می‌شوید؟ آیا نگران سلامتی فرزند خود هستید؟ آیا فکر می‌کنید شب ادراری درمان ندارد؟ در این نوشتار به این موضوع می‌پردازیم که چرا کودکان دچار شب ادراری می‌شوند. سپس راه حل‌های ساده‌ای را که متخصصین پیشنهاد می‌کنند فهرست می‌کنیم تا هر آنچه برای برطرف کردن مشکل شب ادراری کودکتان نیاز دارید را بدانید.

مقاله‌ی شب ادراری در کودکان، علت‌ها، ریشه‌ها و درمان به طور خیلی مفصل به موضوع شب ادراری در کودکان پرداخته است.

شب ادراری در کودکان چیست؟

بی‌اختیاری ادرار یا شب ادراری، از دست دادن کنترل مثانه است. در کودکان زیر ۳ سال، عدم توانایی کنترل کامل مثانه امری طبیعی است. هر چه کودکان بزرگ‌تر می‌شوند بهتر می‌توانند مثانه‌ی خود را کنترل کنند. خیس کردن رختخواب در صورتی شب ادراری محسوب می‌شود که در کودکی اتفاق بیفتد که به اندازه کافی بزرگ شده باشد که بتواند مثانه‌ی خود را کنترل کند. اگر کودک شما دچار شب ادراری می‌شود توجه داشته باشید که این پدیده با این که شب ادراری نامیده می‌شود اما می‌تواند در طول روز هم رخ دهد. ممکن است این وضعیت در نگاه اول ناامید کننده به نظر برسد. بنابراین خیلی مهم است که صبور باشید و به یاد داشته باشید که هیچ تقصیری متوجه فرزند شما نیست. در واقع مجموعه‌ای از عوامل زیستی، محیطی و رفتاری می‌توانند باعث شوند کودک دچار شب ادراری شود. هیچکدام از این عوامل تحت اختیار کودک نیستند و او تسلطی بر آنها ندارد.

انواع شب ادراری در کودکان

شب ادراری ۴ نوع است. کودک ممکن است یک یا چند نوع را هم‌زمان با هم داشته باشد.

شب ادراری شبانه- این نوع شب ادراری به معنای خیس کردن رختخواب در طول شب است. در اصطلاح عامیانه آن را «خیس کردن» می‌نامند. شب ادراری شبانه رایج‌ترین نوع شب ادراری در کودکان است.

شب ادراری روزانه- کودک در طول روز کنترل ادرار ندارد.

شب ادراری اولیه- این اتفاق زمانی میفتد که کودک هنوز به درستی روش استفاده از توالت را یاد نگرفته است.

شب ادراری ثانویه- ممکن است کودک پس از پشت سر گذاشتن شب ادراری و تجربه‌ی یک دوره‌ی خشک، دوباره دچار شب ادراری شود.

چه عواملی باعث شب ادراری در کودک می‌شوند؟

شب ادراری دلایل زیادی دارد. اما علت اصلی آن معمولاً مشخص نیست. زیرا ممکن است مجموعه‌ای از عوامل در کنار هم باعث شوند کودک دچار شب ادراری شود. به عقیده‌ی متخصصان، مهم‌ترین عواملی که احتمالاً بیشترین نقش را در شب ادراری کودکان بازی می‌کنند اینها هستند:

· اضطراب

· بی‌توجّهی/ بیش فعالی (ADHD)

· ژن‌های بخصوص

· یبوست (به خاطر فشاری که به مثانه وارد می‌کند.)

· تأخیر در رشد مثانه

· دیابت

· عدم ترشح کافی هورمون ضد ادرار (ADH) کافی در بدن.

· آپنه (انسداد تنفس) در خواب

· مثانه بیش‌فعال

· رشد جسمی کندتر

· مثانه کوچک

· مشکلات ساختاری در دستگاه ادراری

· مشکل در تشخیص پر بودن مثانه هنگام خواب

· عفونت مجاری ادراری

· خواب بسیار عمیق

شب ادراری در روز ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:

· اضطراب

· کافئین

· یبوست (به خاطر فشاری که به مثانه وارد می‌کند.)

· توقف جریان ادرار قبل از اتمام (خنثی کردن عملکرد)

· دستشویی نرفتن به اندازه کافی

· ادرار نکردن کامل در دستشویی

· مثانه بیش‌فعال

· مثانه کوچک

· مشکلات ساختاری در دستگاه ادراری

· عفونت مجاری ادراری

· نزدیک نگه داشتن پاها به همدیگر هنگام ادرار. (ادرار را در واژن محبوس می‌کند و باعث می‌شود قطره قطره و با فشار تخلیه شود)

کدام کودکان برای دچار شدن به شب ادراری مستعدتر هستند؟

کودکانی که یک (یا چند) مورد از موارد زیر درباره‌ی آنها برقرار باشد بیشتر احتمال دارد گرفتار شب ادراری شوند.

• یبوست
• عدم مراجعه منظم به توالت
• مشکلات رشد جسمی
• اضطراب

علائم شب ادراری در کودک چیست؟

علائم شب ادراری می‌تواند از کودکی به کودک دیگر متفاوت باشد. اصلی‌ترین نشانه‌ی شب ادراری این است که یک کودک ۵ سال به بالا، حداقل به مدت ۳ ماه، هفته‌ای ۲ بار یا بیشتر تخت یا لباس خود را خیس کند. اما حداقل یک مورد از هر ۱۰ کودک ۷ ساله، از هر ۲۰ کودک ۱۰ ساله و از هر ۱۰۰ کودک بالای ۱۵ سال هنوز ممکن است دچار شب ادراری شود.

علائم شب ادراری مثل علائم بیماری‌های دیگر نیست. به این معنی که در ظاهر کودک هیچ چیز غیر عادی‌ای که نشانه‌ی بیماری باشد ظاهر نمی‌شود. برای تشخیص دقیق و درمان، باید کودک را نزد پزشک اطفال برد.

شب ادراری چگونه در کودک تشخیص داده می‌شود؟

خیلی از کودکان ممکن است هر چند وقت یک بار خود را خیس کنند. مشکل ادرار غیر ارادی معمولاً با رشد کودک، به طور خود به خود برطرف می‌شود. زیرا به مرور زمان کودک یاد می‌گیرد که چگونه مثانه‌اش را کنترل کند. البته یادگیری کنترل مثانه در بعضی از کودکان ممکن است بیش از دیگران طول بکشد. معمولاً دختر بچه‌ها قبل از پسر بچه‌ها کنترل مثانه را یاد می‌گیرند. به همین دلیل شب ادراری در دختران زودتر از پسران تشخیص داده می‌شود. تشخیص شب ادراری در دختر بچه‌ها ممکن است تا سن ۵ سالگی ممکن باشد اما برای پسر بچه‌ها حداقل تا سن ۶ سالگی طول می‌کشد.

پزشک یا مشاور کودکی که به او مراجعه می‌کنید درباره‌ی سوابق سلامتی کودک از شما اطلاعاتی را خواهد خواست که عمدتاً شامل موارد زیر می‌شود:

آیا سایر اعضای خانواده شب ادراری داشته‌اند؟ (خواهر و برادر، پدر و مادر در کودکی)

کودک شما چند بار در طول روز ادرار می کند؟

کودک شما در شب چقدر نوشیدنی مصرف می‌کند؟

آیا کودک موقع ادرار علائمی مانند درد یا سوزش دارد؟

آیا ادرار تیره یا کدر است و یا خون در آن وجود دارد؟

آیا کودک یبوست دارد؟

آیا فرزند شما اخیراً در زندگی استرس داشته است؟

آیا به تازگی در خانواده تغییرات تنش‌زایی مثل آمدن فرزند جدید یا ورود به مدرسه اتفاق افتاده است؟

پزشک یا مشاور ممکن است برای کودک معاینه بدنی تجویز کند. همچنین ممکن است کودک شما به آزمایش‌هایی مانند آزمایش ادرار یا آزمایش خون نیاز داشته باشد. این آزمایش‌ها برای اطمینان از سلامتی کودک و عدم ابتلای او به عفونت یا دیابت ضروری هستند.

درباره‌ی ارتباط عفونت یا دیابت با شب ادراری مقاله‌ی شب ادراری در کودکان، علت‌ها، ریشه‌ها و درمان را بخوانید.

شب ادراری در کودکان چگونه درمان می‌شود؟

در بیشتر موارد، شب ادراری با گذشت زمان از بین می‌رود و نیازی به درمان نیست. در صورت نیاز به درمان، روش‌های شناخته شده‌ای می‌توانند مؤثر باشند.

تغییرات در مصرف مایعات: ممکن است به شما گفته شود در ساعات خاصی از روز یا عصر مایعات کمتری به کودک خود بدهید.

کافئین را از رژیم غذایی کودک خود حذف کنید. کافئین در بسیاری از نوشابه‌های گازدار وجود دارد. همچنین در چای سیاه، قهوه، نسکافه و شکلات که بچه‌ها به خوردن آنها بسیار علاقه دارند نیز یافت می‌شود.

طبق یک برنامه‌ی منظم هر شب کودک خود را از خواب بیدار کنید و او را به دستشویی ببرید.

تمرین دادن مثانه: عادت دادن بدن به کنترل ادرار و مراجعه‌ی منظم به دستشویی با تمرین.

استفاده از دستگاه هشدار شب ادراری. این دستگاه از یک حسگر حساس به رطوبت استفاده می‌کند. به محض اینکه رطوبتی تشخیص دهد زنگ هشدار آن به صدا درمی‌آید. این به کودک کمک می‌کند به موقع بیدار شده و به دستشویی برود. اگر خواب کودک سنگین است به کمک شخص دیگری نیاز است تا او را بیدار کند.

درمان دارویی: داروها می‌توانند سطح ADH (هورمون ضد ادرار در بدن) را افزایش دهند یا عضلات مثانه را تقویت کنند.

مشاوره درمانی: با کمک یک مشاور، کودک می‌تواند با تغییرات زندگی یا استرس‌ها کنار بیاید.

عوارض احتمالی شب ادراری در کودکان چیست؟

مشکلات احتمالی‌ای که می‌توانند بر اثر شب ادراری به وجود بیایند عبارتند از:

استرس

احساس گناه و شرمندگی

جوش و حساسیت پوستی (به خاطر لباس زیر مرطوب)

چگونه می‌توانم به کودک خود کمک کنم تا با شب ادراری کنار بیاید؟

به یاد داشته باشید که فرزند شما بدون کمک نمی‌تواند مشکلش را حل کند. او را سرزنش و شرمنده نکنید.

حتماً حواستان باشد که فرزندتان توسط اعضای خانواده (مثلاً خواهر و برادر) یا دوستان مورد تمسخر قرار نگیرد.

اختلال و انسداد تنفس در خواب بین کودکان رایج است. یکی از دلایل آن لوزه‌ها هستند. این اختلال نیز یکی از دلایل شناخته شده‌ی شب ادراری در کودکان به شمار می‌رود.

روی تشک کودک یک پوشش پلاستیکی پهن کنید.

چه زمانی باید با پزشک متخصص یا مشاور کودک تماس بگیرم؟

اگر فرزند شما دارای یک یا چند مورد از موارد زیر است نیاز به مراجعه به متخصص اجتناب ناپذیر است.

علائمی که ثابتند و تغییر نمی‌کنند. (بهتر یا بدتر نمی‌شوند.)

علائم جدید

بی اختیاری ادرار به دلیل از دست دادن کنترل مثانه اتفاق میفتد. در کودکان زیر ۳ سال این امر کاملاً طبیعی است و جای هیچ گونه نگرانی نیست.

ممکن است در روز یا شب اتفاق بیفتد.

دلایل گوناگونی دارد. مهم‌ترین و رایج‌ترین آنها اضطراب، یبوست، ژنتیک و مصرف کافئین است.

در بسیاری از موارد با گذشت زمان از بین می‌رود و نیازی به درمان نیست.

در صورت نیاز به درمان، روش‌های زیادی از جمله تغییر در سبک زندگی، محدود کردن مصرف مایعات، حذف کافئین و مراجعه‌ی منظم به دستشویی مؤثر هستند.

مراحل تکمیلی

اگر خواستید به متخصص یا مشاور کودک مراجعه کنید حتماً این موارد را بررسی کنید. به شما کمک می‌کنند تا جلسه‌ی باکیفیت‌تری با درمانگر داشته باشید.

متوجّه دلیل ملاقات و آنچه انتظار دارید اتفاق بیفتد باشید.

قبل از ملاقات، سؤالاتی را که می‌خواهید درمانگر به آنها پاسخ دهد یادداشت کنید.

در طول ملاقات نام هر علامت جدید، دارو، روش درمانی یا آزمایش مرتبط را یادداشت کنید. همچنین دستورالعمل‌های جدیدی را که درمانگر برای کمک به فرزند شما مشخص می‌کند بنویسید.

بدانید دلیل این که یک دارو یا درمان جدید برای فرزندتان تجویز می‌شود چیست و قرار است چگونه به فرزندتان کمک کند. حتماً درباره‌ی عوارض جانبی آنها از پزشک سؤال کنید.

از درمانگر بپرسید آیا وضعیت فرزند شما از راه‌های دیگر نیز قابل درمان است؟

درباره‌ی این که چرا آزمایش خاصی تجویز می‌شود، و همچنین معنای نتایج آن، از درمانگر سؤال کنید.

حتماً درباره‌ی عواقب عدم مصرف دارو یا انجام آزمایش‌های فرزندتان مطلع شوید.

اگر ملاقات بعدی لازم است، تاریخ، زمان و هدف آن را یادداشت کنید.

درباره تماس با درمانگر در خارج از ساعات اداری با او هماهنگ کنید. این کار برای موارد اضطراری یا گرفتن جواب سؤال‌های ساده خیلی مفید است.