بازی‌های نقش آفرینی چه تاثیری در سلامت کودکان دارند؟

کودکان از قوه تخیل بسیار بالایی برخوردار هستند به صورتی که بسیاری از روانشناسان معتقدند یک کودک بیشتر از آنکه در فضای واقعی حضور داشته باشد درون افکار و خیال پردازی‌های خود غوطه ور است. اغلب کودکانی که در دوران سنین پیش از دبستان قرار دارند بخش قابل توجهی از افکار روزانه خود را به بازی‌های نقش آفرینی و خیال پردازی‌های کودکانه اختصاص می‌دهند.

اگر از اهمیت بازی‌های نقش آفرینی و خیال پردازی‌های کودکانه اطلاع ندارید بهتر است با مطالعه این مقاله ما را همراهی کنید. قطعاً بعد از مطالعه این مطالب شرایط مناسبی را برای خیال‌پردازی کودک خود فراهم خواهید کرد.

منظور از بازی نقش آفرینی چیست؟

همه ما در دوران کودکی بازی‌های نقش آفرینی را تجربه کرده‌ایم، به عنوان مثال در نقش یک مادر از عروسک خود نگهداری کرده یا در نقش یک آشپز به طور خیالی غذا درست کرده‌ایم.

حتی ممکن است در زمان انجام این بازی‌ها هیچ گونه امکانات خاصی هم در اختیار ما قرار نداده باشند، اما با استفاده از قوه تخیل قادر به بازی کردن در رویاهای خود بوده‌ایم. کودکان امروز نیز دارای چنین تخیلاتی هستند با این تفاوت که پیشرفت‌های مربوط به عصر صنعت و تکنولوژی باعث شده است تا بازی‌های آنها قدری با بازی‌های ما متفاوت باشد، اما در اصل ماجرا که همان بازی نقش آفرینی و پرورش خیال پردازی است تغییری ایجاد نشده است.

اهمیت بازی‌های نقش آفرینی چیست؟

بازی‌های نقش آفرینی درست نقطه آغاز بزرگترین مسئولیت‌هایی هستند که قرار است یک فرد در طول زندگی خود بر عهده بگیرد. به عنوان مثال کودکی که از همان دوران خردسالی علاقه بسیار زیادی به نگهداری و پرستاری از عروسک‌های خود دارد به احتمال بسیار زیاد در آینده یک مادر موفق و با حوصله خواهد بود.

البته این امر یک قاعده کلی نیست و مواردی نیز بر خلاف آن مشاهده شده است، اما در هر صورت تمام روانشناسان، روانپزشکان و متخصصین اطفال بر اهمیت خیال پردازی‌ها و نقش آفرینی‌های کودکانه در بازی‌ها برای پذیرش مسئولیت‌های جدی در آینده تاکید کرده‌اند.

بیشتر بخوانید: اهمیت بازی خیالی کودکان و نکاتی برای اجرای آن

نقش ‌آفرینی کودکانه چگونه است؟

بازی‌های نقش آفرینی ارتباط مستقیمی با خیال پردازی دارند. در واقع یک کودک حتی اگر همه وسایل و امکانات مورد نیاز برای نقش آفرینی‌های کودکانه را داشته باشد، اما از قدرت تخیل و خیالپردازی بالایی برخوردار نباشد نمی‌تواند یک بازی نقش آفرینی را به صورت مطلوب تجربه کند. 

کودکان برای بازی‌های نقش آفرینی از قدرت ذهنی خود استفاده می‌کنند. در واقع این بازی‌ها به رشد ذهنی کودکان کمک می‌کنند و باعث پرورش قوه‌ی تخیل آنها می‌شوند.

در این بازی‌ها کودک دقیقاً همان کارهایی را انجام می‌دهد که از بزرگترها و هم سن و سالان خود دیده است. حتی کارتون‌ها و برنامه‌های کودک نیز نقش قابل توجهی در ایفای نقش آفرینی‌های کودکانه دارند. کودکان در سنین پایین‌تر نمی‌توانند ایده‌های خلاقانه بسیار زیادی داشته باشند و بیشتر کارهای خود را با تقلید و الگوبرداری انجام می‌دهند، اما در کودکی، به ویژه بعد از خردسالی، قدرت خلاقیت آنها افزایش یافته و ممکن است این نقش آفرینی‌ها را به صورت خلاقانه بازی کنند.

بهترین بازی‌های نقش آفرینی برای کودکان

اینکه کدام یک از بازی‌های نقش آفرینی برای کودکان بهتر است موضوعی است که باید توسط کودک شما مطرح گردد؛ در واقع این خود کودک است که تعیین می‌کند از انجام چه بازی و نقش آفرینی‌ای لذت می‌برد.

شما نیز به عنوان والدین او را به دلیل دختر یا پسر بودن فرزندتان از بازی با اسباب بازی‌هایی که دوست دارد، محروم نکنید. به عنوان مثال برخی از پدر و مادرها اجازه بازی با عروسک را به پسران خود نمی‌دهند. حتی برخی از آنها اجازه بازی با ماشین اسباب بازی، هواپیمای بچه‌گانه، اسلحه پلاستیکی و اسباب بازی‌های مشابه را به دختران خود نمی‌دهند.

اعتقاد این گونه پدر و مادرها این است که «پسر نباید خاله بازی کند» یا «دختر نباید از کودکی روحیه خشنی داشته باشد». این در حالی است که روانشناسی تمام این ادعاها را رد کرده و به والدین توصیه می‌کند اجازه متفاوت بودن را به کودکان خود بدهند. البته بد نیست از زاویه دیگری به این موضوع توجه کنیم که در ادامه بیان کرده‌ام!

به عنوان مثال بازی کردن پسربچه‌ها با عروسک به آنها یاد می‌دهد محبت کردن به فرزند خود در آینده را تمرین کنند. همچنین آنها یاد می‌گیرند که در قبال تربیت و نگهداری از فرزند خود نیز وظایفی خواهند داشت.

بازی دختربچه‌ها با اسباب‌بازی‌هایی که معولاً آنها را «پسرانه» می‌دانند آنها را برای روبرو شدن با مشکلات زندگی واقعی و محافظت از خود آماده‌تر می‌کند. در ادامه چند نمونه از بهترین بازی‌های خیال پردازی و نقش آفرینی‌های کودکان را به شما معرفی می‌کنیم.

بیشتر بخوانید: ۱۰ روش علمی پرورش خلاقیت کودک

بازی وانمودی کودکان: خاله بازی

خاله بازی در تمام ادوار پرچمدار بازی‌های نقش آفرینی بوده است. به گونه‌ای که به نظر نمی‌رسد کودکان در هیچ دوره‌ای از تاریخ نسبت به آن بی‌تفاوت بوده باشند. خاله بازی با تمام سادگی و لطافتی که دارد کودکان را برای ورود به یک زندگی جدی‌تر با مسئولیت‌های بیشتر آشنا می‌کند.

خاله بازی یکی از مهم‌ترین بازی‌هایی است که اغلب دختران در دوران کودکی انجام می‌دهند اما پسربچه‌ها هم گاهی در خاله بازی شرکت می‌کنند.

در این بازی کودکان یاد می‌گیرند که محیط خانه و خانواده از اهمیت بسزایی برخوردار است. خانه یعنی جایی که آنها با آرامش در آن زندگی می‌کنند و بزرگ می‌شوند. با خاله بازی، کودکان تمیز کردن خانه و چیدمان وسایل را تمرین می‌کنند که مهارتی مهم در بزرگ‌سالی شناخته می‌شود.

آداب و رسوم مهمانی‌ها، گپ‌وگفت‌های دوستانه، پهن کردن و جمع کردن سفره، شستشوی ظرف‌ها و مواردی از این قبیل که به عنوان پایه‌های اساسی یک زندگی سالم شناخته می‌شوند در خاله بازی مورد توجه قرار می‌گیرد. کودکان از طریق خیال پردازی در این بازی می‌توانند نقش‌های گوناگونی بپذیرند و آماده پذیرش مسئولیت‌های واقعی در آینده شوند.

بازی وانمودی کودکان: دکتر بازی

این هم یک بازی بسیار مهم و جدی است که متاسفانه از سوی بسیاری از والدین برای کودکان ممنوع شده است. اما به نظر می‌رسد تنها یک نظارت جزئی برای عدم عبور از خط قرمزها کافی است تا کودکان به اهمیت سلامت و مراقبت از جسم خود پی ببرند.

کودکان در این نقش یاد می‌گیرند که پزشکان و پرستارانی که آمپول می‌زنند یک هیولای بی شاخ و دم نیستند. در واقع آنها می‌‌توانند در تخیلات خود با این قشر مهم در جامعه آشتی کرده و میزان ترس خود را از پزشکان و پرستاران به میزان بسیار زیادی کاهش دهند.

شما می‌توانید با خریدن برخی از وسایل پزشکی در قالب اسباب بازی روحیه پزشک شدن در آینده را برای او تقویت کنید! این گونه فرزند شما علاوه بر اینکه می‌تواند از یک بازی نقش آفرینی در کودکی لذت بسیار زیادی برده و حتی می‌تواند آینده موفقی را نیز به عنوان یک پزشک در جامعه تجربه کند. به یاد داشته باشید که دکتر بازی یکی از مهم ترین و سالم‌ترین بازی‌ها برای کودکان است.

کودکان در نقش سرآشپز

دختر و پسر ندارد! اغلب کودکان به تهیه غذا در دوران کودکی علاقه دارند. اگر هم به آنها اجازه بدهید به راحتی وارد محیط آشپزخانه شده و در کارهای مختلف به شما کمک می‌‌کنند. آنها عاشق خمیربازی و تهیه غذاهایی هستند که با استفاده از خمیر آشپزخانه تهیه می‌شود. همچنین از خرد کردن برخی از میوه‌ها و صیفی‌جات مثل خیار، گوجه فرنگی و توت فرنگی نیز لذت می‌برند.

شما می‌توانید یک آشپزخانه کوچک و ایده‌آل برای او بسازید که دارای وسایل مناسبی است و هیچ گونه خطری برای فرزند شما ندارند. شما می‌توانید بذر این علاقه را در قلب کودک خود کاشته و به او اجازه دهید در آینده برای خود غذاهای خوش طعم و خوش عطری را تهیه کند. همچنین می‌توانید به او سفره آرایی را یاد داده و اجازه‌ دهید خلاقیتش را در تزیین سفره نشان دهد.

درخت‌کاری و گل کاری کودکان

کافی است یک نهال کوچک در دستان کودک خود قرار دهید و از او بخواهید آن را درون خاک باغچه بکارد. شاید باور نکنید، اما به او حس یک باغبان و قهرمان را می‌دهید که در حال کاشت صدها نهال جوان و آباد کردن یک باغ بزرگ است.

کودک شما می‌تواند ماه‌های طولانی از این درخت مراقبت کند و آن را به ثمر بنشاند. کودکان در زمان گل کاری و درختکاری با عشق و علاقه مسئولیت نگهداری از گیاهان را به عهده گرفته‌اند.

برای این کار حتما لازم نیست یک باغچه پر از گل در حیاط ساختمان خود داشته باشید. یک گلدان کوچک نیز برای بازی نقش آفرینی توسط کودک شما کفایت می‌کند. البته باید قدری وسواس را کنار گذاشته و اجازه دهید گلکاری را طبق میل خود انجام دهد. بنابراین یک زیرانداز مناسب تهیه کرده و اجازه دهید کودک شما یک بذر کوچک یا قلمه‌ای از گل خانگی را بکارد بعد از آن هم شاهد رشد کودک خود به همراه رشد همان گیاه باشید.

بازی وانمودی پلیس بازی کودکان

یکی از بازی‌های مورد علاقه پسربچه‌ها که البته گاهی با حضور دختر بچه‌های جسور جذاب‌تر هم می‌شود پلیس بازی است. بچه‌های کوچکی که اسلحه خود را حمل کرده و مدام به دنبال دستگیری اشرار هستند.

زمانی که کودکان در حال پلیس بازی هستند والدین صحنه ‌های ساده و کودکانه‌ای را می‌بینند. اما کودکان درون دنیای خیالی خود در حال اجرای صحنه‌های گوناگون فیلم‌های اکشن معروف هستند.

کودکان در این بازی ‌ اهمیت قوانین موجود در جامعه و رعایت این قوانین را یاد می‌گیرند. در پلیس بازی معمولاً همه‌ اشرار دستگیر شده و به سزای اعمال خود می‌رسند و این یکی از بهترین وجه‌های ممکن در بازی‌های کودکانه است. به نحوی که آنها تصور می‌کنند اشرار هرگز نمی‌توانند برای همیشه از دید قانون مخفی بمانند.

شمشیر بازی و نقش‌های افسانه‌ای

این بازی هم مورد علاقه پسر بچه‌هاست. آنها می‌توانند با شمشیر پلاستیکی خود نقش قهرمان دنیای افسانه‌ای کودکانه‌شان را بازی کنند. زورو یکی از محبوب‌ترین شخصیت‌های کارتونی بود که بسیاری از کودکان دهه شصت و هفتاد را با شمشیربازی آشنا کرد.

رابین هود نیز نقش قابل توجهی در توسعه این بازی داشت. قصه‌های پدربزرگ‌ها در خصوص رستم و سایر قهرمانان افسانه‌ای نیز بی‌تاثیر نبوده است. شمشیربازی در دنیای امروز به یکی از بهترین بازی‌های کودکانه مبدل شده است که می‌تواند نوعی ورزش و تقویت عضلات بدن را هم به دنبال داشته باشد.

بازی‌های نقش آفرینی در دوره معاصر

امروزه شاهد تغییرات آشکار و بارزی در نقش آفرینی‌های کودکانه هستیم. به عنوان مثال در این بازی‌ها شاهد خیال پردازی کودکان در قالب نقش‌های متعددی از جمله رقصنده‌ها، بلاگرها، آرایشگران حرفه ای، هنرمندان، پیتزا زن‌ها و غیره هستیم.

تمام این موارد ناشی از تفاوت روحیات و علایق انسان‌ها در نسل‌های مختلف به علت پیشرفت تکنولوژی بوده و جای هیچگونه نگرانی ندارد. بنابراین بهتر است به جای متشنج نمودن تخیلات کودک به او اجازه خیال پردازی در این زمینه‌ها را بدهید تا برای زندگی آینده و حضور در جامعه‌ای پیشرفته‌تر آماده شود.