زبان بدن کودکان را بشناسید | تفسیر روانشناسی زبان بدن کودک

چرا نمی‌توانم احساسات فرزند خود را درک کنم؟ چرا رفتار کودکان این دوره و زمانه قابل فهم نیست؟ چرا زبان فرزند خود را نمی‌فهمم؟ اگر به تازگی صاحب فرزند شده‌اید، احتمالا با هر حرکت او اضطراب زیادی را تجربه می‌کنید. چرا که نوزاد تمام نیازهای خود را از طریق حرکات بدنی به شما اعلام می‌کند. بر همین اساس، لازم است تا والدین با زبان بدن کودکان آشنایی داشته باشند. شما از علائم غیر کلامی کودکان برای برقراری ارتباط با دیگران چه می‌دانید؟ به نظر شما چگونه می‌توان از احساسات نوزادان و کودکان با خبر شد؟ در این مطلب هر آنچه برای ترجمه‌ی زبان بدنی کودکان نیاز دارید را شرح خواهیم داد. به این ترتیب می‌توانید نیازهای فرزند دلبند خود را به درستی درک کرده و نسبت به برطرف کردن آن‌ها اقدام کنید. با ما همراه باشید.

زبان بدن کودکان چیست؟

مهارت‌های کلامی کودکان در طول دو سال و به مرور تقویت می‌شود. در واقع کودکان زیر دو سال نمی‌توانند با استفاده از کلمات، احساسات و نیازهای خود را به صورت کلامی بیان کنند. سوالی که پیش می‌آید آن است که کودکان چگونه خواسته‌های خود را به اطلاع سرپرستانشان می‌رسانند؟ چنانچه دقت کرده‌ باشید کودکان خردسال در طول صحبت کردن، حرکات ناخودآگاه و غیر ارادی متعددی را از خود بروز می‌دهند. همچنین به واسطه‌ی این حرکات، کودکان خردسال قادر به مخفی کردن احساسات خود نبوده و هیجاناتی همچون اضطراب، ترس، استرس و درغگویی را به راحتی نمایان می‌کنند. به این ترتیب، زبان بدن کودکان به والدین کمک می‌کند تا با وقایع ذهنی آن‌ها آشنا شده و قادر به درک کردن فرزندان خود باشند. به همین دلیل می‌توان گفت، امروزه تفسیر زبان بدن کودک به یک امر ضروری برای والدین او تبدیل شده‌است.

تفسیر زبان بدن کودکان چه اهمیتی دارد؟

تصور کنید نوزاد 3 ماهه‌ی شما در حال بازی با یک اسباب بازی موزیکال است. احتمالا او برای چند ثانیه به تماشای حرکات اسباب بازی پرداخته و ریتم موسیقی آن را می‌شنود. اما ناگهان از آن رو برگردانده و شروع به گریه کردن می‌کند. در اینجا شما باید با توجه به حرکاتی بدنی فرزند خود، دلیل این تغییرات رفتاری اور را درک کرده و به بهبود حالات او کمک کنید. توجه داشته باشید که اگر مهارت‌های والدین برای تفسیر زبان بدن کودکان ضعیف باشد، کودک به انواع اختلالات جسمی و روانی دچار خواهد شد. برای مثال، عدم پاسخگویی به نیاز‌های احساسی کودکان موجب بروز ناراحتی و کاهش اعتماد به نفس در آن‌ها خواهد شد. بنابراین متخصصان توصیه می‌کنند، پیش از به دنیا آمدن نوزاد خود، نسبت به آموزش تفسیر حرکات بدنی کودک اقدام کرده و با انواع ژست‌های کودکان آشنا شوید.

چگونه زبان بدن کودک خود را تفسیر کنیم؟

چرا فرزند من سر خود را به در و دیوار می‌کوبد؟ آیا یک اختلال روانی موجب بروز چنین رفتاری در او شده‌است؟ آیا کودک من به سردرد مزمن دچار شده‌است؟ همانطور که مشاهده می‌کنید، عدم آگاهی از زبان بدن کودکان موجب بروز سردرگمی و اضطراب در والدین می‌شود. حال آنکه، اگر والدین زبان بدن فرزند خود را به درستی تفسسیر کنند، می‌توانند دغدغه‌های ذهنی خود را به میزان چشمگیری کاهش داده و همچنین به سلامت جسمی و روانی فرزندانشان کمک کنند. اما به نظر شما، چگونه می‌توان مقصود واقعی کودکان از حرکات بدنی را درک کرد؟ در مرحله‌ی اول، شما باید مهارت‌های مشاهده‌گری خود را تقویت کنید. به عبارت دیگر، در زمان مشاهده‌ی زبان بدن کودک خود با او هماهنگ شده و تمام حرکات ریز و درشت او را به خاطر بسپارید. اصلا نگران نباشید، این مهارت با تمرین مستمر قوی‌تر خواهد شد. در مراحل بدی نیز باید رفتار خود را با زبان کودکان متناسب کرده و سپس به نیازهای فرزندان خود پاسخ مناسب بدهید. در ادامه، شما را برای درک و تفسیر زبان بدن کودکان راهنمایی کرده و شیوه‌ی پاسخگویی به این نیازها را نیز بیان خواهیم کرد. توجه داشته باشید که انجام این مراحل برای شکل دادن به هویت کودک بسیار مهم و اساسی خواهد بود.

1. چرا کودک من پشت خود را خم می‌کند؟

احتمالا شما نیز با این شرایط مواجه شده‌اید که با قرار دادن نوزاد بر روی تخت یا زمین، پشت خود را خم کرده و کمرش را به سمت بالا می‌آورد. در بسیاری از موارد، والدین این حرکت کودک را به معنای اعلام سرکشی و بی‌اطاعتی کودک تفسیر می‌کنند. حال آنکه ممکن است، این حرکت ناشی از یک درد خفیف در ستون فقرات یا احساس سوزش در ناحیه قفسه‌ سینه‌ی نوزاد باشد. برای تفسیر زبان بدن کودکانی که پشت خود را خم می‌کنند، ابتدا به شرایط محیطی توجه کنید. اگر فرزند شما در هنگام غذا خوردن این حرکت را همراه با علائم دیگری همچون بالاآوردن، باد گلو و... انجام می‌دهد، احتمالا به اختلال «رفلاکس معده» دچار شده‌است. این اختلال سبب می‌شود، اسید معده به سمت نای بازگردد. بنابراین کودک در این ناحیه احساس سوزش کرده و سعی دارد با خم‌کردن پشت خود، سوزش کمر و قفسه سینه‌اش را درمان کند.

انجام این حرکت در شرایط عادی و غیر از زمان غذاخوردن نیز نشان از خستگی و کسل‌بودن کودک دارد. در این شرایط توصیه می‌شود، فرزند خود را در آغوش گرفته و از این طریق به او احساس راحتی بدهید.

2. لگد پراندن نوازد چه دلیلی دارد؟

آیا تاکنون با لگد پرانی و جنب‌وجوش فرزند خود در شرایط مختلف مواجه شده‌اید. می‌توان گفت که نوزاد شما در این لحظات به یک بازیکن فوتبال ماهر تبدیل شده‌است. اما این نوع زبان بدن کودکان چه پیامی را برای شما ارسال می‌کند؟ متخصصان باور دارند که لگد پراندن نوزادان در زمان شادی، می‌تواند نشان از علاقه‌ی شدید کودک به انجام بازی داشته باشد. اما اگر نوزاد شما در زمان ناراحتی و گریه کردن پاهای خود را حرکت می‌دهد، احتمالا با یک عامل مزاحم دست‌وپنجه نرم می‌کند. این عامل ناراحت‌کننده می‌تواند باد‌ معده، پوشک کثیف، لباس تنگ و ... باشد. در این شرایط توصیه می‌شود، هرچه زودتر عامل مزاحم را شناسایی کرده و آن را برطرف کنید. توجه داشته باشید که در بسیاری از موارد، دلیل لگدپرانی کودک وجود توانایی لازم برای انجام این کار معرفی می‌شود. به عبارت دیگر، کودک چون توانایی حرکت دادن پاها را در خود پیدا کرده‌است، تمایل دارد به صورت مکرر لگدپرانی کند.

3. چرا فرزند من مدام سر خود را به دیوار و زمین می‌کوبد؟

نوزاد 10 ماهه‌ی من، سر خود را مدام به لبه‌ی گهواره‌اش می‌کوبد. چه کار کنم؟ مطمئنا مشاهده‌ی چنین صحنه‌ای برای والدین دردناک و استرس‌زا خواهد بود. اکثر کودکان تمایل دارند، سر خود را به صورت مداوم به سطوح چوبی یا زمین بکوبند. این شرایط، زمانی پیچیده‌تر می‌شود که در چهره‌ی کودک هیچ درد و ناراحتی احساس نمی‌شود. زبان بدن کودکان در این شرایط، علائم مشخصی را به شما اعلام می‌کند. امروزه متخصصان کودک دریافته‌اند که کودکان از انجام حرکات رفت و برگشتی لذت می‌برند. بنابراین می‌توان دریافت که چرا کودک برای کوبیدن سر خود، ابتدا به سمت عقب خم می‌شود. شما می‌توانید با خرید اسباب بازی‌های ورزشی همچون اسکوتر، میل فرزندتان به حرکات رفت‌وبرگشتی را کنترل کنید. «اسباب بازی اسکوتر زرین تویز مدل L2» برای کودکان 1 الی 3 ساله طراحی شده است که حواس پنجگانه‌ی آن‌ها را تقویت کرده و تمایل کودکان برای انجام حرکات رفت و برگشتی را کاهش می‌دهد.

توجه داشته باشید که در برخی شرایط، کوبیدن سر کودک به سطوح مختلف می‌تواند خطرآفرین بوده و نشان از اختلال روانی داشته باشد. اگر کودک علی رغم اینکه سرگرم فعالیت مشخصی است، همچنان سر خود را به صورت مداوم به زمین می‌کوبد، حتما به پزشک معالج مراجعه کرده و نسبت به درمان او اقدام کنید.

4. آیا گرفتن گوش توسط نوزاد به معنای وجود عفونت است؟

یکی از والدین، مشکل خود را اینگونه بیان می‌کند. کودک من در طول روز چندین بار گوش‌های خود را در دست گرفته و آن‌ها را می‌کشید. با تصور اینکه به عفونت گوش مبتلا شده‌است، به پزشک مراجعه کردم. اما هیچ اثری از عفونت در گوش او نبود. دلیل کشیدن گوش فرزندم چیست؟ متخصصان کودک دریافته‌اند که کشیدن گوش نوزاد یک حرکت معمولی در زبان بدن کودکان بوده و معنای مشخصی دارد. در واقع او به تازگی متوجه شده‌است که در دو سمت سر خود، عضوی به نام گوش دارد. بنابراین اگر کودک شما تب، آبریزش بینی و مشکل خواب ندارد، نگران این حرکت فرزندتان نباشید. شما تنها می‌توانید او را برای پیدا کردن عضو جدید بدن خود تشویق کرده و شرایط را کنترل کنید.

همچنین اگر فرزند شما در آستانه‌ی یک سالگی است، به رشد دندان‌های او نیز دقت کنید. در بسیاری از موارد، کودکان به دلیل بهبود دندان‌درد خود، گوش‌هایشان را لمس کرده و می‌کشند. در این شرایط تفسیر زبان بدن کودکان به شما کمک می‌کند تا یک دندان‌گیر مناسب برای فرزند خود تهیه کرده و آرامش را به او بازگردانید. «اسباب بازی آموزشی برج دندونی سنجاقک» یک گزینه‌ی ایده‌آل برای درمان دندان‌درد کودکان است. این محصول برای کودکان 8 ماهه به بالا طراحی شده و 8 قطعه‌ی پلاستیکی رنگارنگ را در در خود جای داده‌است. کودک می‌تواند با استفاده از این اسباب بازی لگو، مهارت‌های حرکتی و خلاقیت خود را تقویت کرده و همزمان درد لثه‌ی خود را نیز التیام دهد.

مشت کردن دست‌های کودک به چه معناست؟

به نظر می‌رسد، بسیاری از نوازدان با ژست یک بوکسور حرفه‌ای به دنیا می‌آیند. آن‌ها در زمان استراحت، خواب و شیر خوردن دستان خود را به حالت مشت گره کرده و فشار زیادی به انگشتان خود وارد می‌کنند. متخصصان اعلام کرده‌اند، این حرکت کودکان علائم مشخصی در زبان بدن کودکان نداشته و صرفا از ناتوانی‌ آن‌ها پرده‌برداری می‌کند. به عبارت دیگر، نوزاد برای باز کردن مشت خود به عملکرد ذهنی پیچیده‌تری نیاز دارد. این امر تا سن 8 هفتگی که سیستم عصبی کودک به صورت کامل‌ رشد می‌کند، امکان پذیر نخواهد بود. بنابراین مشاهده‌ی مشت گره کرده‌ی نوزاد تا سن 8 هفتگی بسیار عادی است. اگر این شرایط پس از 3 ماهگی کودک نیز ادامه پیدا کرد، حتما به پزشک معالج مراجعه کنید. توجه داشته باشید که مشت گره‌ کرده‌ی کودک در برخی موارد، نشان از استرس یا گرسنگی کودک نیز دارد. در این شرایط توصیه می‌شود، هرچه سریعتر نسبت به برطرف کردن احساس گرسنگی و استرس کودک اقدام کنید.

5. منقبض یا جمع کردن زانوها توسط نوزاد نشان از چه دارد؟

یکی از شایع‌ترین علائم زبان بدن کودکان که احتیاج به تفسیر دارد، جمع کردن زانو‌ها در بدن است. این وضعیت بدنی در صورتی پدیدار می‌شود که کودک با یک اختلال گوارشی دست و پنجه نرم می‌کند. این اختلال معمولا شامل باد معده، حرکات روده و یبوست می‌شود. در این شرایط، کودک برای مقابله با درد‌های شکمی خود مجبور است پاهای خود را در شکم جمع کرده و از این طریق عملکرد سیستم گوارشی خود را بهبود ببخشد.

اگر با زبان بدن کودکان آشنایی داشته باشید، می‌توانید عامل درد شکمی فرزند خود را شناسایی کرده و نسبت به درمان آن اقدام کنید. برای مثال، اگر احساس می‌کنید فرزند شما به باد معده دچار شده‌است، کمر پوشک و قنداق او را بازتر کنید. همچنین از استخراج باد گلوی نوزاد پس از شیر خوردن نیز اطمینان پیدا کنید. توصیه می‌شود، مادران شیرده از مصرف مواد خوراکی نفاخی همچون کلم، حبوبات و... خودداری کنند. برای درمان یبوست در کودکان نیز می‌توانید به پزشک مراجعه کرده یا مقداری آب آلوی رقیق شده را در برنامه‌ی غذایی فرزند خود قرار دهید.

6. چرا حرکت دستان نوزاد موجب بیدار شدن او می‌شود؟

چرا زمانی که نوزاد خود را در گهواره قرار می‌دهم، به دلیل حرکات دستانش از خواب می‌پرد؟ پزشکان اطفال دریافته‌اند که این واکنش در نوزادان کاملا معمولی بوده و عامل نگران کننده‌ای نیست. این واکنش به کودک کمک کرده تا تعادل خود را در مواجه با صدا، نور و حرکت ناگهانی حفظ کند. در واقع کودک با باز کردن دست‌ها و سپس جمع‌کردن آن در میانه‌ی بدن، تعادل خود را حفظ می‌کند. توجه داشته باشید که این حرکت تا سن 3 الی 4 ماهگی همراه نوزاد خواهد بود. همچنین به باور روانشناسان، تفسیر زبان بدن کودکان در این شرایط به شرح زیر است:

نوازدان در هنگام جدا شدن از بدن والدین خود، احساس بی‌پناهی می‌کنند. بنابراین در این لحظات، یک واکنش ناخودآگاه از خود بروز می‌دهند. به عبارت دیگر، بدن کودکان در مقابله با حس افتادن، یک واکنش سریع و ناگهانی از خود نشان می‌دهد که همین امر، موجب بیدار شدن آن‌ها می‌شود. شما می‌توانید با قنداق کردن فرزند خود، به بالا بردن کیفیت خواب او در شب کمک کنید.

آنچه گفته شد

• زبان بدن کودکان همان علائم غیر کلامی است که کودکان به واسطه‌ی آن‌ها، نیازهای خود را اعلام می‌کنند.
• چنانچه والدین برای تفسیر زبان بدن کودکان ناتوان باشند، کودک به انواع اختلالات جسمی و روانی مبتلا خواهد شد.
• در بسیاری از موارد، خم کردن پشت نوزاد نشان از بروز رفلاکس معده یا خستگی کودک دارد.
• احتمالا گریه کردن و لگدپراندن همزمان کودک به وجود یک عامل مزاحم همچون پوشک کثیف، لباس تنگ و... اشاره دارد.
• چنانچه فرزند شما، کوبیدن سر خود به سطوح مختلف را به انواع سرگرمی‌ها ترجیح می‌دهد، حتما به پزشک معالج مراجعه کنید.
• کشیدن گوش توسط کودکان می‌تواند به عفونت گوش، آشنایی با این عضو جدید یا دندان‌درد اشاره داشته باشد.
• کودکان نهایتا در سن 3 الی 4 ماهگی مشت‌های گره‌کرده‌ی خود را باز می‌کنند. در غیر این صورت، توصیه می‌شود به پزشک اطفال مراجعه کنید.
• اگر کودک شما زانوهای خود را به درون شکم منقبض می‌کند، احتمالا به یک اختلال گوارشی دچار شده‌است.
• حرکت شلاقی دستان نوزاد در هنگام قرار گرفتن در گهواره، تنها یک واکنش ناخودآگاه بوده که با قنداق کردن برطرف می‌شود.