دلایل حسادت کودکان به یکدیگر چیست؟ + راه حل

یکی از احساسات منفی که کودکان از سنین پایین با آن درگیر می‌شوند، احساس حسادت به دیگران است. همواره یکی از مسائلی که خانواده‌ها و والدین درگیر آن هستند، وجود حس حسادت در کودکان است. کودکان زمانی که ذهنشان درگیر حسادت به هم‌سالان خود می‌شود، تمرکزشان نسبت به جوانب دیگر کاهش پیدا می‌کند و این می‌تواند یکی از دلایل عدم موفقیت باشد. این احساسات منفی، در بزرگ‌سالی نیز می‌تواند ادامه پیدا کرده و باعث بروز رفتارهای بیمارگونه و ناپسند شود. در مجموع می‌توان گفت کم‌ترین ضرر حسادت، ایجاد حس نارضایتی و ناراحتی دائمی درون خود فرد است. والدین آگاه مطمئناً سعی می‌کنند عوامل ایجاد حسادت کودکان به یکدیگر و راه‌های کنترل و کاهش آن را بیابند و حسادت کودکان خود را برطرف کنند. در ادامه به صورت بسیار کاربردی به عوامل ایجاد و روش‌های کنترل حسادت در کودکان می‌پردازیم

چند سالگی سن آغاز حسادت در کودکان است؟

رفتارشناسان کودک بر این باورند که کودکان از زمانی که برقراری ارتباط را می‌آموزند و می‌توانند مفاهیم را انتقال دهند و دریافت کنند، حس حسادت را درک می‌کنند. این وضعیت عموماً در کودکان در حدود سن ۳ سالگی رخ می‌دهد. معمولاً کودکان در خردسالی، حس حسادت خود را با عصبانیت و پرخاش نشان می‌دهند. در مواردی پیش می‌آید که والدین از برانگیختن حس حسادت در کودکان برای ترغیب آن‌ها به فعالیت‌های مثبت استفاده کنند که در این موارد باید بسیار دقت کنند که این عمل افراطی و آسیب‌زا نباشد.

شدیدترین حس حسادت کودکان در چه سنی ایجاد می‌شود؟

امروزه برخی از مطالعات بیان می‌کند که کودکان از سن ۲ ماهگی نیز می‌توانند احساس حسادت و حس‌های شبیه به آن را درک کنند که اما برخی بر این باورند که درک برخی احساسات نیاز به درک مفاهیم دارد که در سنین بالاتر اتفاق می‌افتد. می‌توان گفت که تقریباً اکثریت بر این نکته نگاه مشترک دارند که شدیدترین احساس حسادت کودکان به یکدیگر در حدود ۵ سالگی بروز می‌کند. در نزدیکی سن ۵ سالگی، کودک در شکننده‌ترین حالت ممکن و حساس‌ترین حالت خود قرار دارد. در این سنین، پدرها و مادرها باید درباره رفتار با کودکشان بسیار مراقب باشند تا موجب بروز مشکلات بعدی در کودکان نشوند. احساس حسادت کودکان به همدیگر از مواردی است که باید بسیار جدی گرفته شود و از آن جلوگیری شود.

علل حسادت کودکان از نظر روان‌شناسی

حتماً می‌دانید بخش زیادی از دلایل رفتارهای مختلفی که از کودکان سر می‌زند علت روان‌شناسی دارد و از نظر روان‌شناسی می‌توان آن را بررسی کرد. در ادامه به صورت خلاصه به برخی از این دلایل می‌پردازیم.

رابطه لوس کردن کودکان و حسود شدن آنها

همه والدین فرزندان خود را دوست دارند و برای آن‌ها اهمیت زیادی قائل هستند. همواره پدرها و مادرها، با نوازش کودکان، علاقه خود به فرزندانشان را نشان می‌دهند و کودکان نیز به این اهمیت و نوازش، نیاز دارند. در برخی موارد دیده می‌شود که میزان ناز و نوازش و محبت والدین نسبت به کودکان خود، به‌قدری زیاد بوده که از حد اعتدال خارج می‌شود. این زیاده‌روی در محبت، باعث خودبرتربینی کودک شده و باعث می‌شود زمانی که با کودکی برخورد کند که در زمینه‌ای از او برتر است، حس حسادت کودکان به یکدیگر تحریک می‌شود.

نقش قیاس کودکان با یکدیگر و حسود شدن آنها

یکی از دلایل حسادت کودکان به یکدیگر، قیاس والدین است. این‌که والدین، فرزند خود را با دیگر کودکان و همسالان خود و یا حتی با دیگر کودکان خود مقایسه کنند کار درستی است اما اگر این مقایسه طوری انجام شود که کودک متوجه این قیاس شود، علاوه بر این‌که حسادت او را برانگیخته می‌کند، باعث کاهش اعتمادبه‌نفس و حس رقابت کاذب در او می‌شود که اصلاً برای سلامت روانی کودک خوشایند نیست.

نقش نگرانی دائمی و محافظت همیشگی والدین در حسادت کودک

برخی والدین نسبت به کودکان خود بسیار حساس هستند. این بسیار عادی است که پدر و مادر نگران فرزندان خود باشند. اما کنترل دائمی فرزندان به بهانه نگرانی و دلسوزی، می‌تواند در آینده کودک تأثیر بدی بگذارد. بسیاری از کودکانی که تحت حمایت همیشگی خانواده بوده‌اند، در بزرگسالی با مسئله کمبود اعتمادبه‌نفس مواجه شده و گمان می‌کنند که به‌تنهایی از پس زندگی خود برنمی‌آیند. همچنین این عدم اعتمادبه‌نفس باعث می‌شود که کودکان به همسالان خود که اعتمادبه‌نفس بیشتری دارند، حسادت کنند. یقیناً یکی از دلایل حسادت کودکان به یکدیگر، همین مسئله است.

بیشتر بخوانید: سبک‌های فرزندپروری: شما چه نوع پدر و مادر هستید؟

ایجاد رقابت ناسالم و شکل‌گیری حس حسادت در کودکان

حس رقابت در کودکان، به‌خودی‌خود اصلاً چیز بدی نیست. اما گاهی پیش می‌آید که والدین کودکان باعث به‌وجودآمدن یک رقابت ناسالم در میان کودکان خود و یا کودک خود با کودکان دیگر می‌شوند. در این‌گونه رقابت‌ها معمولاً والدین از فرزند خود چیزی می‌خواهند که او توانش را ندارد و این باعث شکل‌گیری حس حسادت بین کودکان می‌شود.

حسادت کودک به پدر و مادر

زمانی که کودک با والدینی مواجه می‌شود که سخت‌گیر هستند و در هر شرایطی می‌خواهند او را کنترل کنند، دچار حس حسادت می‌شود. زمانی که کودکان مورد سخت‌گیری پدر و مادر خود قرار می‌گیرند، نسبت به والدین خود و قدرت آن‌ها احساس کینه و حسادت می‌کنند. سخت‌گیری و مقررات عجیب والدین، یکی از علل وجود حسودی بچه ها به دیگران است.

میزان موفقیت تحصیلی یکی از عوامل حسادت بچه‌ها به یکدیگر

همان‌طور که امروزه بر همگان روشن است، هر فردی یک سری استعداد و توانایی دارد که ممکن است بقیه افراد در آن توانایی نداشته باشند و بالعکس. مثلاً اگر کودکی استعداد هنری و موسیقی دارد، ممکن است استعدادش در حساب و ریاضیات کم‌رنگ‌تر باشد یا اگر کودکی در زبان و ادبیات مستعد است، در هنر کم‌تر استعداد داشته باشد؛ بنابراین زمانی که کودکان در شرایط و نتایج تحصیلی مورد مقایسه قرار می‌گیرند، یکی دیگر از دلایل حسادت کودکان به یکدیگر آشکار می‌شود. زمانی که والدین و سیستم آموزشی از کودکان می‌خواهد که در تحصیل از بقیه بهتر باشند، باعث حسودی آنها به کودکان دیگر می شود.

بیشتر بخوانید: آموزش تفکر انتقادی به کودکان، مهارتی ضروری برای قرن ۲۱

حسادت بچه‌ها به خواهر و برادر

نوعی از حسادت بین کودکان وجود دارد که شامل حسادت بین کودکان در خانواده می‌شود. معمولاً حسادت کودک به خواهر و یا برادر خود زمانی ایجاد می‌شود که کودک گمان می‌کند کمتر از کودکان دیگر خانواده مورد توجه واقع می‌شود. به طور خاص، زمانی که کودکی تازه متولد می‌شود، بیشتر مورد توجه اطرافیان و پدر و مادر قرار می‌گیرد، به همین دلیل والدین باید بسیار مراقب باشند که کودکان بزرگ‌تر، گمان نکنند که مورد بی‌توجهی قرار گرفته‌اند. اصلی‌ترین موارد حسودی کودکان به یکدیگر، زمانی رخ می‌دهد که فرزندان بزرگ‌تر خانواده به فرزندان تازه‌متولدشده، حسادت می‌کنند.

بیشتر بخوانید: بهبود روابط بین فرزندان، دغدغه تمام والدین تاریخ!

۵ راه کنترل و درمان حسادت کودکان

یقیناً برای درمان و کنترل حسادت کودکان به یکدیگر راه‌هایی وجود دارد که والدین و بزرگ‌ترها باید در اجرای آن‌ها بکوشند و از بروز حسادت بین کودکان، جلوگیری کنند.

۱. تقویت احساسات مثبت در کودک

والدین و بزرگ‌ترها باید سعی کنند که حس‌های مثبت را در کودکان تقویت کنند تا رفته‌رفته این احساسات جایگزین احساسات منفی مانند حسادت شود. به طور مثال، زمانی که کودکی به علت یک موفقیت ورزشی توسط دوستش، به او حسادت می‌کند، باید او را به تلاش بیشتر و حس جاه‌طلبی ترغیب کنند تا یاد بگیرد که به‌جای حسادت به دیگران باید بر خود و تلاش خود تمرکز کند. حسودی بچه‌ها به دیگران ممکن است در هر سن و زمینه‌ای اتفاق بیفتد.

۲. گوش‌دادن به حرف‌ها و درد دل کودک

گاهی پیش می‌آید که آغاز احساس حسادت کودکان به یکدیگر، در عمق ذهن آنان به وجود می‌آید. در اکثر موارد این احساسات کودکان، زمانی که پای درد و دل آن‌ها بنشینیم و رفتار خود را تغییر دهیم و یا آن‌ها را توجیه کنیم، فروکش کرده و کودک به آرامش می‌رسد. در این موارد معمولاً کودک از عدم اعتمادبه‌نفس و ضعفی درونی رنج می‌برد که باید آن را رفع کرد.

۳. ایجاد تغییر در احساسات کودکان به صورت غیرمستقیم

در بیشتر مواردی که کودکی دارای حس حسادت به همسالان خود و دیگران است، سخن‌گفتن با او و توجیه کردن او به صورت مستقیم راه‌حل مناسبی نیست. برای کنترل حسادت کودکان به یکدیگر، بهترین راه بهره‌گیری از آموزش غیرمستقیم به آنان است. مثلاً می‌توان برای کودکان داستان‌های پندآموز قدیمی و جدید خواند و آنان را به صورت ضمنی از اشتباهشان آگاه کرد. حتی اگر کودکان متوجه منظور شما برای این کار نشوند، اثر این آموزش بر ذهن آن‌ها باقی می‌ماند.

بیشتر بخوانید: چرا آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان را باید جدی بگیریم؟

۴. الگو بودن برای کودکان

باید این نکته را به یاد داشته باشیم که همواره اولین و معتبرترین الگو برای همه کودکان، پدر و مادر کودک هستند. در آغاز دوره زندگی، زمانی که کودکان شروع به آموختن مفاهیم مختلف می‌کنند، ابتدا به رفتار والدین خود نگاه می‌کنند و از آن‌ها یاد می‌گیرند. حال طبیعی است که کودکی که حسادت والدین خود به دیگران را در زبان و عمل ببیند و خود نیز از آن‌ها الگو بگیرد. یکی از دلایل حسادت کودکان به یکدیگر، الگو گرفتن از بزرگ‌ترها است که می‌توان با بهبود رفتار والدین، آن را کنترل کرد.

۵. ابراز علاقه والدین به کودکان

نمی‌توان گفت که والدینی وجود دارند که کودک خود را دوست نداشته باشند و به او بی‌محبت باشند. شاید بتوان گفت یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز احساسات منفی مانند حس حسادت کودکان به یکدیگر، احساس کمبود توجه و محبت در کودکان است. برخی از والدین محبت و علاقه خود به کودکشان را ابراز نمی‌کنند و از بیان احساسات مثبت خودداری می‌کنند. کودکانی که مورد محبت خانواده قرار نگرفته‌اند، در خود احساس ضعف کرده و حس حسادت از جمله احساسات منفی است که به سراغشان می‌آید.

سخن پایانی

همان‌طور که بیان شد، حسادت یکی از احساسات منفی است که در کودکان شکل‌گرفته و در سن پایین به سراغشان می‌آید. برخی از رفتارهای ناشی از حس حسادت در بزرگ‌سالان نیز، ریشه در کودکی افراد داشته و اگر در همان زمان مورد درمان قرار می‌گرفت، بسیار ساده‌تر بود. والدین و بزرگ‌ترهای کودکان باید بیاموزند که برای دفع احساس حسادت کودکان به یکدیگر، ابتدا رفتار خود با دیگران و کودکان را اصلاح‌کرده و سپس از روش‌های اصولی، سعی در کنترل این حس ناخوشایند کنند. دوستی با کودکان، یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای حل و جلوگیری از بروز مشکلات احساسی و اخلاقی آن‌ها است.