بهترین زمان آموزش نظم و ترتیب به کودکان چه سنی است؟

سال‌های سال است که متخصصان تعلیم و تربیت روی مسئله فرزندپروری بحث و بررسی می‌کنند. واقعیت این است که دنیای امروز با این حجم از تغییرات شتابان نیاز به تغییر در شیوه‌های سنتی آموزش و تربیت کودکان دارد. دیگر نمی‌توان به همان شیوه‌های قدیمی کار تربیت فرزندان را پی گرفت و انتظار داشت که به نتایج مثبتی دست پیدا کرد. یک انسان فارغ از اینکه در چه جایگاه اجتماعی قرار دارد، برای دستیابی به اهداف شخصی خود باید به چارچوب‌هایی پایبند باشد. نظم و ترتیب یکی از پایه‌های اساسی در این زمینه به شمار می‌رود. برخلاف تصور عامه مردم، نظم و ترتیب باید در دوران کودکی به بچه‌های آموزش داده شود. در این مقاله قصد داریم تا بهترین زمان آموزش نظم و ترتیب به کودکان را ارزیابی کنیم. اگر می‌خواهید فرزندتان در آینده فردی منظم باشد، حتما این مقاله را تا انتها دنبال کنید.

والدین در آموزش نظم و ترتیب به کودکان چه نقشی دارند؟

اولین محیطی که کودک در آن رشد می‌کند و آموزش می‌بیند، محیط خانواده است. خانواده برای آموزش به کودکان نقش بسیار مهم و حیاتی دارد. نظم و ترتیب از مهم‌ترین آموزه‌هایی است که خانواده باید در جهت تربیت صحیح فرزند خود در نظر بگیرد. خانواده‌های مختلف روش‌های مختلفی برای آموزش نظم و ترتیب به کودکان خود دارند.

۱.خانواده‌هایی وجود دارند که بسیار سخت‌گیر هستند و بسیار خشک و قانونمند رفتار می‌کنند. این خانواده‌ها در بسیاری از موارد کودک را تنبیه کرده و تخطی از قوانین را نمی‌پذیرند.

قطعاً پدرها و مادرهای سخت‌گیر با قوانین خشک، نمی‌توانند فرزندانی منظم تربیت کنند. فرزندان این خانواده‌ها از روی فشار به لجبازی رو آورده و یا در برابر فشار خانواده مقاومت می‌کنند.

۲.نوع دیگری از خانواده‌ها هستند که برای نظم و ترتیب فرزندان خود اهمیتی قائل نیستند. این خانواده‌ها هیچ قاعده و قانونی برای نظم در زندگی ندارند و به فرزندان خود در این باره، آموزشی نمی‌دهند.

خانواده‌هایی که به فرزندان خود هیچ آموزشی درباره نظم نمی‌دهند نیز، فرزندانی نامرتب و بدون نظم تحویل اجتماع می‌دهند. این فرزندان همواره از خردسالی آموزش‌دیده‌اند که رعایت نظم به عهده آنان نیست.

۳.گروهی دیگر از خانواده‌ها نیز هستند که سخت‌گیری بیش از حد نمی‌کنند و آسان‌گیری زیادی هم ندارند. این خانواده‌ها با دقت کامل، توجه دارند که چه زمانی سخت‌گیری کنند و چه زمانی با کودک راه بیایند.

خانواده‌هایی که در تربیت کودکان تعادل را رعایت می‌کنند، بسیار موفق‌تر از سایر خانواده‌ها هستند. کودکان نیاز دارند که گاهی اسباب‌بازی‌های خود را پخش کنند و باید یاد بگیرند که خودشان آنها را جمع کنند و این آموزش به عهده خانواده است.

بیشتر بخوانید: دلیل برداشتن بدون اجازه وسایل دیگران توسط کودک چیست؟

از چه سنی باید نظم را به کودکان بیاموزیم؟

مهم‌ترین سؤالی که در این میان پیش می‌آید، این است که از چه سنی می‌توانیم برای آموزش نظم و ترتیب به کودکان اقدام کنیم؟ پاسخ این سؤال خیلی سخت نیست. از زمان خردسالی و از حدود یک‌سالگی، می‌توان آموزش‌های مربوط به منظم شدن بچه ها را آغاز کرد. در این مواقع باید دقت شود که نباید از خردسالان انتظار بیجا داشت، بلکه در حدی که در این سن بتوانند تفاوت رفتار غلط و درست را متوجه شوند، کفایت می‌کند. حدوداً پس از سن ۴ سالگی می‌توان انتظار داشت کودکان بتوانند قوانین و شیوه پیروی از آن را درک کنند. از این سنین والدین باید سعی کنند با آرامش و حوصله قواعد نظم و ترتیب را به فرزندان خود یاد دهند و بدون افراط‌ و تفریط در این راه گام بردارند.

نحوه آموزش نظم و ترتیب به کودکان در سنین مختلف

همان‌طور که می‌دانید، روش آموزش نظم و انضباط به کودکان در سنین مختلف تفاوت دارد. زیاده‌روی و یا کم‌کاری در آموزش کودکان، می‌تواند نتایج بسیار دور از انتظار و نامطلوبی به همراه داشته باشد. در اینجا کودکان را به دو دسته کودکان زیر ۳ سال و بالای ۳ سال تقسیم کرده، و در رابطه‌ با آموزش نظم به آنها صحبت می‌کنیم.

بیشتر بخوانید: چرا آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان را باید جدی بگیریم؟

نکته درباره آموزش نظم و ترتیب به کودکان زیر ۳ سال

والدین و بزرگ‌ترها باید بدانند که کودکان در این سن، توانایی و قدرت درک کافی نداشته و دقت لازم برای آموزش قوانین را ندارند. در خردسالی می‌توان از روش‌های غیرمستقیم آموزش‌هایی به کودک داد تا کودک علاوه بر یادگیری اصول مهم، به خودش آسیب نرساند. آموزش نظم و ترتیب به کودکان از همین خردسالی آغاز می‌شود.

۱. زمانی که کودک وسایل را به این‌طرف و آن طرف پرتاب می‌کند وظیفه والدین این است که حواس کودک را پرت کرده و او را طور دیگری سرگرم کند. درست است که کودکان در این سنین درک کافی ندارد، اما با این کار تفاوت بین کار درست و غلط را به صورت غیرمستقیم یاد می‌گیرند.

۲. در مواقعی که موضوع خیلی جدی باشد، می‌توانید از نه گفتن قاطعانه استفاده کنید. البته توجه داشته باشید، همیشه نباید به این روش عمل کنید. استفاده زیاد از این روش، سبب می‌شود که پس از مدتی دیگر اثر لازم را نداشته باشد.

۳. زمانی که کودک شما بدخلقی می‌کند و سروصدا به راه می‌اندازد، معمولاً زمانی است که خسته شده و کوچک‌ترین مسئله‌ای می‌تواند باعث خشم و عصبانیت کودک شود. در این حالت می‌تواند وسایل را پخش کند، آن‌ها را پرتاب کند و جیغ بکشد. در این زمان والدین باید آرامش خود را حفظ کنند و به‌ دور از عصبانیت، سعی در آرام‌کردن کودک داشته باشند. پدرها و مادرها باید توجه کنند که با کودک درباره کاری که کرده صحبت نکنند و او را مورد سرزنش قرار ندهند. پس از آرام شدن کودک، والدین باید از او بخواهند که وسیله‌ها را سر جایشان قرار دهد و خودشان نیز به او کمک کنند. این یکی از مؤثرترین راه‌های آموزش نظم و ترتیب به کودکان است.

۴. یکی از نکاتی که در سنین پایین کودکان باید به آن توجه شود، این است که والدین باید اعتماد کودک را نسبت به خود جلب کنند. این اعتماد بامحبت و نشان دادن علاقه به کودک به دست می‌آید. اگر کودک در پس ذهن خود به پدر و مادر اعتماد داشته باشد؛در آینده قوانینی که خانواده برایش وضع می‌کنند را ساده‌تر می‌پذیرد.

۵. کودکان معمولاً پس از یک‌سالگی، رفته‌رفته به کاری که انجام می‌دهند آگاهی پیدا می‌کنند. والدین باید در این زمان، آرام‌آرام کودک را متوجه کند که باید نتیجه کاری که انجام داده را بپذیرد. مثلاً اگر کودکی جایی را به‌عمد کثیف می‌کند، مادر باید از او بخواهد که خودش آنجا را تمیز کند و البته در صورت سخت بودن کار، خودش نیز به او کمک کند.

۶. پدر و مادر همیشه باید به تشویق توجه ویژه داشته باشند. در این حالت کودک متوجه می‌شود که نتیجه هر کار چه خواهد بود و درست و غلط برای او معنا پیدا می‌کند.

۷. والدین باید توجه کنند که کودکان پس از ۱.۵ سالگی حس مشارکت و همکاری را درک می‌کنند. یکی از راه‌های منظم شدن بچه‌ها، این است که از همان ابتدای خردسالی، در انجام کارها، به‌خصوص مرتب کردن وسایل، از آن‌ها کمک بگیریم.

آموزش نظم و ترتیب به کودکان بالای ۳ سال

برای آموزش نظم و ترتیب به کودکان بالای ۳ سال، باید والدین و مربی‌های مهدها و مدارس روش‌های متفاوتی را در پیش بگیرند. در این بخش به برخی از این روش‌ها می‌پردازیم.

۱. برقراری ارتباط مناسب عاطفی و احساسی با کودک

پدرها و مادرها همیشه باید ارتباط احساسی عمیقی را با کودکان خود ایجاد کنند. یکی از ویژگی‌های مثبتی که این ارتباط عمیق ایجاد می‌کند، این است که وقتی برای کودکان محدودیت‌ها و قوانینی از سمت والدین تعیین می‌شود، کودکان آسان‌تر و با مقاومت کم‌تری آن را می‌پذیرند. توجه داشته باشید که این محبت به کودکان، باید بدون شرط باشد تا کودک از والدین خود اطمینان خاطر داشته باشد.

بیشتر بخوانید: دلایل بی اشتهایی صبحگاهی کودکان دبستانی چیست؟

۲. استفاده از تشویق و پاداش برای آموزش نظم به کودک

قطعاً می‌توان گفت یکی مؤثرترین راه‌های آموزش نظم و ترتیب به کودکان، دادن پاداش در مقابل کارهای درست آنها است. در واقع این روش برای تمام اهداف تربیتی کاربرد دارد. پاداش‌ها انواع مختلفی را شامل می‌شوند. پاداش می‌تواند خریدن خوراکی، خرید اسباب‌بازی و … مادی باشد. پاداش می‌تواند مانند لبخند زدن، تشویق کردن و در آغوش گرفتن غیرمادی باشد و یا به شکل بردن به شهربازی، باغ‌وحش و … باشد. اما در مورد پاداش دادن باید به نکاتی مهم توجه شود.

۱. دلیل هر پاداش کودک حتماً مشخص باشد.

۲. می‌توان برای یک سری از کارهای مثبت، پاداش مشخص در نظر گرفته شود.

۳. در برابر کارهای خوب کودک، همواره محبت و تشویق زبانی مورد استفاده باشد.

۴. باید مراقب بود که تشویق به باج‌دهی بدل نشود. اگر کودک برای گوش‌دادن به حرف والدین، از قبل درخواستی مطرح می‌کند، این پاداش نیست بلکه باج است.

۳. ایجاد نشاط و شادی در زمان تمیزکاری

برای این‌که کودکان را به نظم و انضباط ترغیب کنید، لازم است که از تمیزکاری خاطره‌ی خوب و حس خوشایندی را به یاد بیاورند. یکی از روش‌های آموزش نظم و ترتیب به کودکان همین شاد کردن فضا در حال مرتب کردن وسایل است. زمانی که خانه و یا اتاق کودکان نیاز به تمیز کاری دارد، خوب است که والدین محیط را شاد کنند و با همکاری کودکان، همراه با شوخی و خنده این کار را پیش ببرند. در این حالت کودک از این کار در آینده نیز حس مثبتی می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: سوالات جنسی بچه‌ها را چگونه و چه زمانی پاسخ دهیم؟

۴. جمع‌کردن وسایل بازی قبل، پیش از شروع بازی جدید

این مسئله باید در ذهن کودکتان جا بیفتد. هنگامی که قصد دارد بازی جدیدی را شروع کند، حتماً باید وسایل مربوط به بازی قبل را جمع‌وجور کند و سر جایش بگذارد. اگر چند بار درباره این مسئله جدیت به خرج داده شود کودک به‌خوبی این قانون را یاد می‌گیرد. یک راه برای آموزش نظم و ترتیب به کودکان، استفاده از قوانین کوچک و مستمر است.

۵. الگو بودن والدین برای آموزش نظم به فرزندان

همیشه والدین باید این مسئله را در ذهن خود داشته باشند که اولین الگوی رفتاری برای کودکان، خودشان هستند. اولین راه آموزش به کودکان در هر موردی، درست رفتار کردن والدین است. اگر فرزندی از ابتدا ببیند که پدر و مادرش منظم هستند و هر وسیله‌ای را بعد از استفاده سر جای خود می‌گذارند، او نیز این کار را یاد می‌گیرد. این روش در منظم شدن بچه ها بسیار مؤثر است.

۶.استفاده از اسباب بازی‌های مناسب برای آموزش نظم به کودکان

به نظر شما چگونه می‌توان مفهوم نظم و ترتیب را برای کودکان توضیح داد؟ کودک چگونه می‌تواند به صورت عملی با این مهارت‌های مهم زندگی آشنا شود؟ استفاده از انواع اسباب بازی کودک ، یک روش ایده‌آل برای آموزش نظم و ترتیب به کودکان خواهد بود. کودکان در دنیای بازی، آماده‌ی دریافت هرگونه اطلاعات جدید خواهند بود. به همین دلیل آن‌ها تمام نکات آموزشی را به سرعت آموخته و در زندگی واقعی نیز به کار می‌بندند. انواع اسباب بازی‌های فکری و ساختنی همچون لگو اسباب بازی، پازل و… از موثرترین بازی‌های آموزشی هستند که مفهوم نظم و ترتیب را به صورت عملی به کودکان آموزش می‌دهند. در ادامه چند نمونه از مهم‌ترین اسباب بازی‌های مناسب برای آموزش نظم و ترتیب به کودکان را معرفی خواهیم کرد.

1. بازی ساختنی زنجیرک ستاره‌ای جعبه‌ای لبخند Labkhand

استفاده از انواع لگو اسباب بازی، مهارت پیش‌بینی و برنامه‌ریزی را در کودکان تقویت کرده و تمرکز آن‌ها را افزایش می‌دهد. «بازی ساختنی زنجیرک ستاره‌ای جعبه‌ای» یک لگوی بی‌نظیر و جذاب است که شکل ظاهری جالبی نیز دارد. این محصول شامل ۳۲ قطعه پلاستیکی و ستاره‌شکل بوده که هرکدام ۶ فاصله خالی در خود جای داده‌است. کودک باید با استفاده از مهارت‌های ذهنی خود، از این فاصله‌های خالی استفاده کرده و ستاره‌ها را مطابق با قوانین مشخص به یکدیگر متصل کند. به این ترتیب قرار دادن ستاره‌ها در محل مشخص به آموزش نظم و ترتیب به کودکان کمک شایانی خواهد کرد. همچنین کودک با استفاده از این محصول، اعتماد به نفس خود را افزایش داده و با اهمیت برنامه‌ریزی نیز آشنا خواهد شد.

۲. خمیر شنی ۱۵۰۰ گرمی آریا با میز بادی

استفاده از اسباب بازی‌های بی‌قاعده‌ای همچون انواع خمیر بازی برای آموزش نظم و ترتیب به کودکان بسیار ایده‌ال است. اگرچه این محصولات قوانین مشخصی را به کودکان تحمیل نمی‌کنند، اما شیوه‌ی بازی آزدانه‌ی آن‌ها می‌تواند عواقب بی‌نظمی را به کودکان آموزش دهد. «خمیر شنی ۱۵۰۰ گرمی آریا با میز بادی» قدرت شکل‌پذیری فراوانی داشته و بافت سبک‌تری نسبت به خمیرهای معمولی دارد. به همین دلیل کودک می‌تواند به راحتی از قالب‌های متنوع استفاده کرده و اشکال مختلف را خلق کند. همچنین این محصول از مواد اولیه‌ی غیر سمی و بهداشتی تهیه می‌شود که از کودکان در مقابل انواع مسمومیت‌های غذایی و حساسیت‌های پوستی محافظت خواهد کرد. به علاوه ، این محصول مجهز به یک میز بادی است که از پخش شدن خمیر شنی در محیط اطراف جلوگیری می‌کند. به این ترتیب با استفاده از این محصول،می‌توانید مفهوم نظافت و تمیزی را نیز به فرزند خود آموزش دهید. جزییات این محصول به شرح زیر است:

• ۳ رنگ خمیر شنی ۵۰۰ گرمی
• ۶ عدد قالب کوچک قلعه
• ۶ عدد قالب بزرگ قلعه
• ۸ عدد قالب حیوانات دریایی
• ۵ عدد ابزار
• ۱ عدد بیلچه
• ۱ عدد چنگک
• ۱ عدد میز بادی
• ۱ عدد سفره

۳. پازل ۴ بعدی آ ریا طرح وکیومی

بازی پازل کودکان از انواع اسباب بازی‌های ساختنی ارزشمندی است که مهارت‌های دست‌ورزی کودک را تقویت کرده و چشم‌ و دست‌های او را با یکدیگر هماهنگ می‌کند. همچنین کودک برای تکمیل انواع پازل به نظم و ترتیب نیاز دارد. در واقع کودک در طول بازی پازل باید طبق یک برنامه‌ی مشخص، قطعات را دسته‌بندی کرده و سپس آن‌ها را به ترتیب در کنار یکدیگر قرار دهد. «پازل ۴ بعدی آریا طرح وکیومی» از جدید‌ترین پازل‌های موجود در بازار بوده که برای کودکان بالای سه سال مناسب خواهد بود. این محصول از قطعات پلاستیکی و با کیفیتی تشکیل شده است که باید مطابق با راهنمای پشت بسته‌بندی به یکدیگر متصل شوند. استفاده از این محصول برای آموزش نظم و ترتیب به کودکانی که عاشق حیوانات هستند، بسیار مناسب خواهد بود. طرح‌های این محصول بسیار متنوع بوده و بیش از ۹۰ نوع حیوان را شامل می‌شود. از محبوب‌ترین طرح‌های پازل ۴ بعدی آریا می‌‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پازل ۴ بعدی آریا طرح اسب دو رنگ
• پازل ۴ بعدی آریا طرح نهنگ
• پازل ۴ بعدی آریا طرح کوسه
• پازل ۴ بعدی آریا طرح دایناسور استیراکوسوروس
• پازل ۴ بعدی آریا طرح یوزپلنگ
• پازل ۴ بعدی آریا طرح گوسفند

۴. بازی فکری برج هانوی بلوط طرح جعبه چوبی

هندوها بر این باور بودند که بازی پازل به ایجاد نظم ذهنی در بین راهبان جوان کمک شایانی‌ می‌کند. به همین دلیل پازلی با ۶۴ دیسک طلا به هر راهب داده می‌شد تا آن‌ها را به ترتیب سایز بر روی هم قرار دهند. «بازی فکری برج هانوی بلوط» با الهام از این بازی سنتی طراحی شده و از دو قانون ساده پیروی می‌کند. قانون اول بیان می‌کند که هر دیسک باید به صورت جداگانه برداشته شود و قانون دوم آنکه، هیچ دیسک بزرگتری نباید بر روی دیسک کوچک‌تر قرار بگیرد. برج هانوی شامل سه ستون مجزا است که در هر کدام ۷ دیسک قرار می‌گیرد. کودک باید با استفاده از دو قانون ذکر شده، همه ۷ دیسک را از ستون اولی به ستون آخری حرکت دهد. به این ترتیب استراتژی این بازی فکری رومیزی برای آموزش نظم و ترتیب به کودکان بسیار مناسب خواهد بود. برای خرید این محصول می‌توانید به فروشگاه اینترنتی آریالند مراجعه کنید.

سخن نهایی

همان‌طور که دیدید، آموزش نظم و ترتیب در کودکان از همان خردسالی آغاز می‌شود و تا نوجوانی ادامه می‌یابد. آموزش به کودکان و کار با آنها از این‌ جهت که آنها روحیه حساسی دارند و هنوز شخصیتشان کاملاً شکل نگرفته است، بسیار دشوار است. هر اشتباهی در مسیر تربیت کودکان، می‌تواند آسیبی جبران‌ناپذیر به شخصیت کودک وارد کند. در این مطلب سعی شد تا به صورت کوتاه ولی کاربردی، روش‌های آموزش نظم و ترتیب به کودکان در سنین مختلف و بهترین سن برای این آموزش‌ها، بیان شود. حتماً از این مطالب استفاده کنید و برای دیگر والدین نیز ارسال و بازگو کنید.