سوالات جنسی بچه‌ها را چگونه و چه زمانی پاسخ دهیم؟
قرار نیست هرچه در مورد مسائل جنسی می‌دانید را به کودک خود بگویید و یا همه چیز را از او مخفی کنید. روش پاسخگویی به سوالات جنسی بچه‌ها اینجاست
دوران کودکی بچه‌های امروز مثل کودکی پدر و مادرشان نیست. امروزه بچه‌ها جرات و جسارت زیادی در پرسیدن آن چیزی که ذهنشان را مشغول می‌کند پیدا کرده‌اند و این برای برخی از پدر و مادرها یک کابوس است!
سوالات جنسی بچه‌ها دقیقا یکی از همان کابوس‌هایی است که والدین از آن وحشت و واهمه دارند. بچه‌ها هر چقدر بزرگ‌تر می‌شوند بیشتر در مورد محیط اطراف خود کنجکاو شده و شما را سؤال‌پیچ می‌کنند.
بیشتر افراد نسل ما طوری تربیت شده‌اند که یاد نگرفته‌اند اگر کودکان در مورد مسائل جنسی از آنها سوال کنند چگونه باید به آنها پاسخ بدهند. در واقع تنها چیزی که به ما آموزش داده شده این است که مسائل جنسی منطقه‌ی ممنوعه و خط قرمز هستند و بچه‌ها که هیچ، حتی جوانان هم تا قبل از ازدواج اجازه‌ی ورود به آن را ندارند! واقعیت این است که مسائل جنسی هم درست مثل خوردن، آشامیدن و خوابیدن از فعالیت‌های طبیعی و حیاتی بدن محسوب می‌شوند و محدود کردن آنها به حوزه‌های اخلاق و بی‌توجهی به این واقعیت که «فعالیت جنسی بخش مهمی از موجودیت ما به عنوان یک موجود زنده را تشکیل می‌دهد» نه تنها کار درستی نیست بلکه تبعات و نتایج منفی آن بسیار بیشتر از روبرو شدن با آن به عنوان یک واقعیت طبیعی است.
فعالیت‌های جنسی به صورت غریزه‌ی بقا از کودکی در انسان آشکار می‌شوند. به همین دلیل است که بچه‌ها آن را حس می‌کنند اما چیز زیادی درباره‌ی آن نمی‌دانند و این باعث می‌شود مسائل جنسی برای آنها به صورت یک معما (یا حتی راز) جلوه کند. از آنجایی که پاسخ به این سوالات در حد منطقی و معقول می‌تواند بسیاری از ابهامات موجود را برای بچه‌ها را رازگشایی و درگیری ذهنی و رفتاری کودکان با مسائل جنسی را کمتر کند، بنابراین وظیفه شماست که به عنوان یک والد آگاه در این مورد اطلاعات کافی داشته باشید و خوب بدانید که چگونه باید اطلاعاتی کافی در اختیار کودکان خود قرار دهید.
اهمیت این مسئله و سلامتی نسل آینده به ما انگیزه نوشتن و بررسی برخورد با سوالات جنسی بچه‌ها را داده است. امیدواریم این متن بتواند برای همه‌ی پدر و مادرهایی که از پاسخ به سؤالات جنسی فرزندانشان فرار می‌کنند مفید باشد.
بیشتر بخوانید: سبک‌های فرزند پروری: شما چه نوع پدر و مادری هستید؟
اطلاعات لازم و کافی را اختیار کودک قرار دهید
به این مساله توجه داشته باشید که قرار نیست هر چه در مورد مسائل جنسی می‌دانید را به کودک خود بگویید و قرار هم نیست پنهان کاری کرده و همه چیز را از او مخفی کنید. پاسخگویی به سوالات جنسی بچه‌ها مانند یک چاقوی دو لبه است؛ در هر قسمتی که زیاده روی کنید به احتمال زیاد شرایطی را ایجاد خواهید کرد این چاقو کار دست شما و کودکتان بدهد.
به همین جهت به شدت توصیه می‌کنیم قبل از آنکه کودک شما به سنی برسد که از این سوالات از شما بپرسد حتما در این رابطه تحقیق و جستجو کرده و تا بدانید در هر سنی چه حدی از اطلاعات به کودکان باید داده شود و چه‌طور سوالات آنها را پاسخ دهیم.
شک نداشته باشید که زیاده‌گویی در این رابطه به ضرر کودک شما تمام خواهد شد و از آن پس سوالاتی برایش پیش خواهد آمد که به هیچ وجه توانایی پاسخگویی به آنها را نخواهید داشت.
گوش شنوایی برای حرف‌های کودک خود باشید
بچه‌ها بزرگ می‌شوند و شما نمی‌توانید مانع از این مسئله و مانع از ورود آنها به جامعه و آشنایی با دوستانشان شوید. ورود به جامعه بزرگ‌تر با پرسیدن سوالات مختلفی همراه خواهد بود که یکی از آنها سوالات جنسی بچه‌ها است. در این شرایط سعی کنید تنها به حرف‌های کودک خود گوش داده و اجازه دهید تا با آرامش خاطر هر ابهامی در ذهنش وجود دارد را به شما بگوید.
نه تنها در مورد این گونه سوالات بلکه به صورت کلی در مورد هر موضوع دیگری، اگر شما بتوانید گوش شنوایی برای فرزند خود باشید شک نداشته باشید که فرزند شما همه چیز را بدون هیچ کم و کاستی برای شما تعریف می‌کند و این رابطه دوستانه می‌تواند کودکان را از بسیاری از خطرات حفظ کند. بنابراین زمانی که متوجه شدید موضوع سوال او چیست عصبانی نشده و سعی کنید آرامش خود را حفظ نمایید.
وقتی سوالات و حرف‌های کودک شما به پایان رسید متوجه خواهید شد که او دقیقا چه چیزی می‌خواهد بداند و چه مقدار اطلاعات باید در اختیار او قرار داده شود.
برخی از والدین زمانی که با سوالات جنسی بچه‌ها مواجه می‌شوند شروع به نصیحت کرده و اطلاعاتی که نیازی نیست را در اختیار آنها قرار می‌دهند و بدین شکل مشکلات و مسائل بیشتری را برای کودک خود ایجاد می‌کنند. فراموش نکنید که ممکن است برخی از توضیحات شما شرایط را برای شلوغ کردن ذهن کودک فراهم کند و این مسئله نیز در نوع خود مشکلات دیگری را ایجاد می‌کند.
بیشتر بخوانید: بهبود روابط بین فرزندان، دغدغه تمام والدین تاریخ
شما نیز درباره مسائل جنسی از کودک خود سوالاتی بپرسید
معمولا کودکان یا از روی کنجکاوی شروع به پرسیدن سوالاتی در مورد مسائل جنسی می‌کنند و یا از منابع دیگری اطلاعاتی را کسب کرده و می‌خواهند بدانند که آیا این اطلاعات درست و صحیح هستند یا خیر. به عنوان پدر و مادری آگاه، بهتر است هنگامی که در این موقعیت قرار می‌گیرید آرامش خود را حفظ کنید و اجازه ندهید فرزندتان فکر کند شما غافلگیر شده‌اید.
در مرحله بعدی این شما هستید که باید از کودکان خود سوال بپرسید. وقتی سوالات جنسی بچه‌ها به پایان رسید از او بپرسید که تو چگونه فکر می‌کنی؟ نظر خودت چیست؟ بدین شکل شما نیز می‌توانید از اینکه اطلاعات کودک در چه حدی است مطلع شده و بدانید که به چه میزان اطلاعات باید در اختیار وی قرار دهید.
زمان درست را برای صحبت کردن با کودک خود انتخاب کنید
برخی از والدین از سوالات جنسی بچه‌ها می‌ترسند و ترفند پیشگیری بهتر از درمان است را در پیش می‌گیرند. باید توجه داشته باشید که تا زمانی که کودک شما در مورد مسائل جنسی سوالی نپرسد شما به هیچ وجه نباید اطلاعاتی که وی در مورد آن کنجکاو نیست را در اختیار او قرار دهید.
وقتی کودک شما سوال می‌پرسد به این معنی است که حس کنجکاوی در مورد این مسائل برای او پیش آمده است و الان وقت آن فرا رسیده که اطلاعاتی درست در اختیار او قرار دهید.
روان‌شناسان می‌گویند که کودکان بعد از سن ۴ سالگی شروع به پرسیدن سوالات جنسی می‌کنند. نکته‌ای که اغلب متخصصان کودک در مورد آن اتفاق نظر دارند این است که سعی کنید از همین سن به بعد احساس شرم از برهنگی را در کودک تقویت کنید تا بعدها این بی‌شرمی سرآغاز عادت‌های ناپسند نشود و بچه‌ها به بی‌پروایی‌های جنسی رو نیاورند.
ذکر این موضوع نیز حائز اهمیت است که به همان اندازه که آموزش‌های زود هنگام می‌تواند برای بچه‌ها خطرناک و مشکل‌ساز باشد آموزش‌های دیر هنگام نیز می‌توانند خطرناک باشند و مسئله‌ساز شوند.
بازی‌های جنسی کودکان را بشناسید
کودکان وقتی به سن ۳ تا ۶ سالگی می‌رسند متوجه می‌شوند که با غیر همجنس خود تفاوت‌هایی دارند و برای آنکه به این تفاوت‌های پی ببرند از بزرگترها و والدین خود الگو برداری کرده و سعی می‌کنند به مکاشفه بپردازند. برای مثال کودکان با انجام بازی‌هایی مانند دکتر بازی، عروس و داماد، دکتر و پرستار، بابا و مامان و غیره سعی می‌کنند در مورد بدن یکدیگر کاوش کنند و اطلاعات به دست آورند.
در این شرایط بهترین توصیه ما به شما این است که در نهایت آرامش و صبوری با کودک برخورد کنید و زمانی که می‌بینید که بچه‌ها در حال انجام چنین بازی‌هایی هستند به نوعی ذهن آنها را منحرف کرده و بازیشان را به هم بزنید.
حواستان باشد که بچه‌ها خیلی باهوش هستند و به‌راحتی می‌توانند متوجه شوند که شما این بازی را دوست ندارید و کشف این موضوع ممکن است جسارت آنها را برای این گونه بازی‌ها افزایش دهد.
موقعی که بچه‌ها در حال انجام بازی‌هایی مانند دکتر بازی هستند آنها را تنبیه نکرده، کتکشان نزنید و حساسیت آنها در مورد چرایی انجام ندادن این بازی را افزایش ندهید. معمولا این بازی‌ها بدون هیچ گونه حس و تمایل جنسی صورت می‌گیرند و خطر خاصی ندارند.
بیشتر بخوانید: چرا کودکان دچار شب ادراری می‌شوند؟
آموزش مسائل جنسی باید تدریجی و گام به گام باشد
برای آنکه سوالات جنسی بچه‌ها باعث نگرانی‌تان نشود سعی کنید آموزش‌های لازم را به آنها بدهید. قرار نیست اطلاعات زیادی در اختیار بچه‌ها قرار داده شود بلکه تنها لازم است متوجه این مسئله شوند که با غیر همجنس خود تفاوت‌هایی دارند.
از آنجایی که اغلب والدین نمی‌دانند باید در این شرایط چگونه با کودکان خود صحبت کرده و آنها را برای این مسائل آماده کنند بهتر است با روانشناس کودک صحبت کرده از او راهنمایی بخواهید.
ارائه‌ی اطلاعات باید با توجه به شرایطی که کودک در آن قرار دارد باشد. سن کودک شما یکی از مهم‌ترین عواملی است که تعیین می‌کند شما باید چگونه و به چه روشی در مورد مسائل جنسی با او صحبت کنید.
در هنگام پاسخگویی به پرسش‌های جنسی کودکان علاوه بر آنکه سن او را در نظر می‌گیرید به مسائلی مانند حرمت، احترام، پرهیز از هر گونه افراط و تفریط نیز توجه داشته باشید. این مسئله، موضوع بسیار حساسی است و کوتاهی در مورد آن تبعات بسیار خطرناکی به دنبال خواهد داشت.
از دروغ گفتن به کودکان خود پرهیز کنید
یکی از سوالات جنسی بچه‌ها در مورد چگونگی به دنیا آمدنشان است. برخی از والدین از آن جهت که نمی‌دانند باید چگونه به این سوال جواب دهند شروع به دروغ‌گویی و داستان‌هایی که خودشان در دوران بچگی از بزرگ‌ترهایشان شنیده‌اند می‌کنند. مثلا می‌گویند که ما تو را خریده‌ایم و یا لک‌لک تو را برای ما آورده است!
بچه‌ها تیزهوشی خاصی دارند و زمانی که حس کنند جواب آنها به درستی داده نشده است به سراغ منابعی خواهند رفت که می‌دانند اطلاعات درستی به آنها می‌دهد. دوستان و هم‌سالانشان یکی از این منابع هستند.
دریافت اطلاعات از این منابع بسیار خطرناک است و آینده کودک شما را با اتفاقات غیر قابل تصوری رو به رو خواهد کرد. با کودک خود رو راست باشید و بدون گفتن جمله‌هایی همراه با خرافه و یا شوخی، سعی کنید اطلاعاتی مختصر و مفید در اختیار آنها قرار دهید.
به عنوان یک والد درک درستی از توضیح مسائل جنسی داشته باشید
وقتی صحبت از سوالات جنسی بچه‌ها می‌شود شما نباید تصور کنید که این سوالات مربوط به روابط جنسی می‌شود که بین بزرگترها وجود دارد. کودکان در سنی نیستند که نیاز باشد با این موضوع آشنایی پیدا کنند و به هیچ وجه نیز شما نباید در مورد این مسئله و ارتباط جنسی با کودک خود صحبت کنید.
آنچه که باعث می‌شود سوالات جنسی بچه‌ها اهمیت زیادی پیدا کند حفظ امنیت کودکان است. کودک شما باید بداند که وقتی به پیش دبستانی وارد می‌شود، به سن مدرسه می‌رسد و به طور کلی هرچه سنش افزایش پیدا می‌کند چه کسانی می‌توانند به بدن او دست بزنند و چه کسانی اجازه دارند اندام تناسلی او را ببیند.
باید به او یاد بدهید که هیچ کس حق ندارد اندام وی را زمانی که پدر و مادرش حضور ندارند ببیند. این مهم ترین درسی است که باید به کودکان آموزش داده شود.
ساده و مختصر به او در مورد چگونگی نحوه تولدش توضیح دهید
یکی از متداول‌ترین سوالاتی که بچه‌ها از شما می‌پرسند نحوه تولد آنهاست. زمانی که کودک زیر ۶ سال از شما در مورد نحوه تولدش سوال می‌کند سعی کنید یک پاسخ کوتاه و موجز به او بدهید. برای مثال می‌توانید به او بگویید که یک دانه خیلی کوچک در شکم مادر رشد می‌کند و از آن دانه کوچک، بچه‌ها به دنیا می‌آیند.
معمولا کودکانی که در این سن قرار دارند به راحتی این پاسخ را پذیرفته و برخی از آنها ممکن است از شما بپرسند که چرا پدرها نمی‌توانند بچه به دنیا آورند. در این شرایط نیز بهترین پاسخی که می‌توانید به آنها بدهید این است که بدن پدرها با بدن مادرها تفاوت دارد. تنها مادر این توانایی را دارد که یک بچه زیبا مثل تو به دنیا بیاورد.
در سنین بالاتر از ۶ سال، احتمال اینکه کودکان باز هم به سراغ این سوال بیایند وجود دارد و شما می‌توانید اطلاعات بیشتری را در اختیار کودک قرار دهید. مثلا به راحتی به کودک بگویید که اسپرم مرد و تخمک زن در رحم مادر به هم می‌پیوندند و یک کودک خلق شده و رشد می‌کند.
چنانچه حس می‌کنید توانایی شما برای به کار بردن بهترین کلمات و ارائه کامل‌ترین توضیحات کافی نیست می توانید به سراغ کتاب‌های مصوری که در این رابطه نوشته شده است بروید. این کتاب‌ها به خوبی می‌توانند به سوالات جنسی بچه‌ها پاسخ دهند.
با کودکان خود شتاب‌زده و عصبانی رفتار نکنید
ممکن است بعضی از بچه‌ها شروع به لمس اندام جنسی خود کنند. این، موردی است که والدین را نگران و پریشان می‌کند. به همین دلیل نمی‌توانند آن طور که باید و شاید خود را کنترل کنند و کودک خود را به شدت تنبیه می‌کنند.
این کار نه تنها نمی‌تواند باعث رفع مشکل شود بلکه ممکن است کنجکاوی فرزندتان را افزایش دهد و این رفتار شما باعث می‌شود که کودکان نسبت به خود احساس بسیار بدی پیدا کنند. در این مواقع یا کودک از وجود خود شرم می‌کند و یا بر روی قسمت‌هایی که کسی نباید آنها را ببیند حساس شده و تمرکز می‌کند.
اگر این رفتار او در مقابل دیگران انجام شده باشد به او یادآوری کنید که این کار، کار خوبی نیست و نباید کسی اندام آنها را ببیند. کودکان بیش از آن چیزی که شما تصور می‌کنید حرف‌های شما را درک می‌کنند.
اگر در نهایت آرامش و صبر با آنها صحبت کنید بدون شک متوجه فرمان‌برداری کودکان خواهید بود و مشاهده خواهید کرد که این رفتار در آنها تکرار نخواهد شد.
بیشتر بخوانید: علل و نشانه‌های استرس و اضطراب در کودکان و راه‌های درمان آن
سعی کنید از اسامی مستعار برای اندام‌های جنسی او استفاده نکنید
یکی از توصیه‌هایی که روان‌شناسان بر سر آن اتفاق نظر دارند این است که بر روی اندام‌های جنسی کودک اسم‌های مستعار نگذارید بلکه از کلماتی مانند واژن و یا آلت تناسلی استفاده کنید.
معمولاً کودکان بعد از ۳ سالگی می‌توانند این اسامی را درک کنند. هر چند ممکن است این دو کلمه برای آنها سخت و سنگین به نظر برسد اما دلیل علمی برای آنکه نام دیگری برای این اندام‌ها انتخاب شود وجود ندارد و بهتر است شما نیز این کار را نکنید.
چند راهکاری برای پیشگیری از سوالات جنسی بچه‌ها
- اگر فرزندان شما همجنس نیستند بهتر است هر چه زودتر اتاق خواب آنها را از هم جدا کنید تا برای بچه‌ها سوالات جنسی درباره‌ی خواهر و برادرشان به وجود نیاید.
- لازم است که والدین در حضور کودکشان از انجام رفتارهای جنسی پرهیز کنند.
- زمانی که کودک شما قصد دارد با فرد دیگری و مخصوصا یک غیر همجنس بازی کند حتما حواستان به آنها باشد و سعی کنید آنها از مقابل چشمان شما دور نشوند. اگر بچه‌ها در یک محیط خلوت در حال بازی کردن هستند بهتر است هر چند دقیقه یک بار به جایی که آنها بازی می‌کنند رفت‌و‌آمد داشته باشید.
- بهتر است کودکان با والدین همجنس خود به حمام بروند و اگر زمانی کودک پرسید که چرا مادر و یا پدر با من نمی‌آید سعی کنید جواب‌های درست و منطقی که برایش قابل درک باشند به او بدهید.
- اگر والد جنس مخالف مجبور باشد کودک را به حمام ببرد باید حتما پوشش مناسب را در حمام رعایت کند.
- خواهر و برادرها را در یک زمان به حمام نبرید.
- کشاله ران، کفل و نقاطی که حساس‌تر هستند را به هیچ عنوان نوازش و لمس نکنید. این عمل برای کودکان شما هیجان‌انگیز است و ممکن است باعث افزایش حس لذت‌جویی او شود.
سخن آخر
این تصور که پدر و مادر شما مسائل جنسی را به شما آموزش نداده‌اند و در حال حاضر هیچ اتفاقی برای شما نیفتاده است را کنار بگذارید. همان طوری که گفتیم کودکان امروز در میان یک طوفان سهمگین از اطلاعات قرار گرفته‌اند و این فزونی اطلاعات، سوالاتی که برای آنها ایجاد می‌کند را شدت بخشیده است.
از آنجایی که بی‌توجهی به این سوالات ممکن است باعث سوق دادن کودک شما به دریافت آگاهی از منابعی غیر موثق مانند دوستان و فضای مجازی شود. توصیه می‌کنیم حتما قبل از آنکه دیر شود خود شما راه‌حلی اندیشیده و سعی کنید اطلاعاتی درست و صحیح در اختیار فرزندتان قرار دهید.
