دانش‌آموزان در شروع سال تحصیلی با چه چالش‌هایی مواجه می‌شوند؟
با شروع سال تحصیلی چالش های دانش آموزان در مدرسه نیز رفته رفته افزایش می‌یابد. همراه ما باشید تا با انواع این چالش‌ها آشنا شده، راهکارهای صحیح آن را یاد بگیرید. به این ترتیب، سال تحصیلی جذاب‌تری را برای فرزند دلبندتان مهیا خواهید کرد.
«دخترم کلاس اوله! تقریبا همه‌ی همکلاسی‌هاش به راحتی الفبای فارسی را می‌نویسن و می‌خونن. ولی بچه‌ی من نه! هنوز نمی‌تونه دو دقیقه مداد رو درست تو دستش نگه داره! حوصله‌ی کتاب خواندن هم نداره! مدام دنبال بازیگوشیه. چکارش کنم؟ خسته شدم دیگه! آینده‌اش چی می‌شه؟» دلبند شما چطور؟ تاکنون تجربه‌ی این چنینی داشته‌اید؟ آیا سطح یادگیری فرزند شما با آنچه تصور می‌کردید، همخوانی ندارد؟ آیا فرزند شما در طول سال تحصیلی دچار افسردگی شده و گوشه‌گیری می‌کند؟
اگرچه شروع سال تحصیلی با انگیزه و شور و هیجان همراه است، اما با گذشت زمان دانش‌آموزان در مدرسه با چالش‌های فراوان و مهمی روبرو می‌شوند. چنانچه والدین و مربیان نسبت به این چالش‌ها آگاه بوده و راهکارهای مناسب برای حل هر کدام از چالش های دانش آموزان در مدرسه را بدانند، در شرایط و زمان مناسب می‌توانند به فرزند خود کمک کنند. روش حل مسائل را به فرزند خود بیاموزند و شاهد رشد و موفقیت او باشند. به همین دلیل، امروز در مجله‌ی آریالند به مهم‌ترین چالش های دانش آموزان در مدرسه می‌پردازیم. با مطالعه‌ی این مطلب، می‌توانید به جای ناامید شدن از فرزند خود، او را برای رسیدن به موفقیت تشویق کرده و راهکارهای موفقیت را به او بیاموزید. با ما همراه باشید.
مهم‌ترین چالش های دانش آموزان در مدرسه چیست؟
مدارس به عنوان اولین و مهم‌ترین محیط‌های آموزشی و اجتماعی، نقشی انکارناپذیر در شکل‌گیری شخصیت، مهارت‌های اجتماعی و تحصیلی دانش‌آموزان ایفا می‌کنند. با این حال، در این سیستم آموزشی، چالش‌های فراوانی برای دانش آموزان شکل می‌گیرد که می‌تواند بر روند یادگیری و رشد آنان تأثیرات منفی داشته باشد. چالش های دانش آموزان در مدرسه موضوعی است که نیاز به بررسی دقیق و عمیقی دارد، زیرا این چالش‌ها می‌توانند منجر به مشکلاتی همچون افت تحصیلی، اضطراب و حتی بروز رفتارهای ناهنجار در نوجوانان شوند.
از جمله مهم‌ترین چالش‌هایی که دانش‌آموزان در مدرسه با آن‌ها روبرو هستند، می‌توان به فشارهای تحصیلی، انتظارات بالای والدین و مربیان و همچنین مشکلات اجتماعی و عاطفی اشاره کرد. بسیاری از دانش‌آموزان در تلاش هستند تا انتظارات والدین و معلمان خود را برآورده کنند. بنابراین دچار استرس و اضطراب شدیدی می‌شوند. این فشارها نه تنها بر کیفیت یادگیری آن‌ها تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند منجر به کاهش انگیزه و اشتیاق آن‌ها به تحصیل نیز شود.
از سوی دیگر، مسائل اجتماعی و عاطفی نیز از مهم‌ترین چالش های دانش آموزان در مدرسه به شمار می‌رود. به این لیست، انواع چالش‌ها و مسائل تحصیلی و یادگیری را نیز اضافه کنید. به همین دلیل است که کارشناسان بر ایجاد فضایی مناسب در خانه تاکید می‌کنند تا در آن، دانش‌آموزان احساس راحتی کرده و بتوانند درباره‌ی مشکلات و چالش های دانش آموزان در مدرسه صحبت کنند. به این ترتیب، والدین می‌توانند در تقویت روحیه‌ی آن‌ها مؤثرتر رفتار کنند. همچنین، مربیان نیز باید به عواطف و نیازهای عاطفی دانش‌آموزان توجه ویژه‌ای داشته باشند و با ایجاد ارتباط عمیق‌تری با آن‌ها، زمینه‌هایی را فراهم کنند که دانش‌آموزان بتوانند در محیط مدرسه احساس امنیت کنند. به صورت کلی، اصلی‌ترین و محتمل‌ترین چالش های دانش آموزان در مدرسه به شرح زیر خواهد بود:
تغییرات فراوان در نظم زندگی
تا پیش از شروع سال تحصیلی جدید دانش‌آموزان سبک زندگی متفاوتی دارند. ساعت خواب و بیداری، تفریح، بازی و ساعت غذا خوردن آن‌ها تقریبا قانون مشخصی ندارد. آن‌ها مطابق با ساعت و قوانین خانواده‌ی خود فعالیت‌هایشان را هماهنگ می‌کنند. اما با آغاز سال تحصیلی جدید، چالش های دانش آموزان در مدرسه یکی پس از دیگری ظهور می‌کنند. دانش آموزان موظف هستند، ساعت مشخصی در مدرسه حاضر شوند، در کلاس‌های درس هوشیار باشند، در ساعت مقرر به خانه برگردند، استراحت کنند، تکالیفشان را انجام دهند و برای سلامتی خود، ساعت مشخصی به تخت‌خواب بروند.
همانطور که مشاهده می‌کنید، شروع سال تحصیلی تمام قوانین و مقررات زندگی دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان را تغییر می‌دهد. اگر فرزند شما نتواند با این تغییرات کنار بیاید و مدیریت زندگی خود را از دست بدهد، درگیر دیگر چالش های دانش آموزان در مدرسه همچون تغذیه‌ی نادرست، اختلالات خواب و… می‌شود. شما می‌توانید با انجام راهکارهای زیر، یکی از مهم‌ترین چالش های دانش آموزان در مدرسه را برای فرزند خود برطرف کنید:
- تنظیم یک برنامه‌ی منسجم و مشخص (روزانه، هفتگی و ماهانه)
- ایجاد عادات خواب سالم (زمان خواب، بیداری، بهداشت خواب و…)
- تقویت مهارت‌های مدیریت زمان (آموزش مفهوم اولویت‌بندی، تکنیک پومودورو و…)
- کاهش استرس و اضطراب (انجام فعالیت‌های ورزشی، مدیتیشن، جلسات مشاوره و…)
- آماده کردن وعده‌های غذایی سالم (سرشار از مواد مغذی، معدنی و مفید)
- معین کردن اهداف کوتاه و بلندمدت (اهداف تحصیلی، شخصی، ورزشی، شغلی و…)
- حمایت کردن (بهبود روابط والد و فرزندی، تشویق کردن و…)
برقرای ارتباط صحیح با معلمان
معلمان و مربیان مدارس پس از والدین، نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری شخصیت دانش‌آموزان دارند. به این ترتیب، نوع برخورد و شخصیت معلم نیز نقش به سزائی در آینده‌ی فرزند شما داشته و تاثیر چشمگیری بر نحوه‌ی مواجه شدن فرزندانتان با چالش های دانش آموزان در مدرسه خواهد داشت. علاوه بر این، معلمان رابطان مناسبی بین دانش‌آموزان و فضای مدرسه هستند. به عبارت دیگر، دانش‌آموزان از طریق معلمان راحت‌تر می‌توانند با محیط، قوانین و مقررات مدرسه سازگار شوند. حال اگر رابطه‌ی معلم و دانش‌آموز متعادل نباشد یا هر کدام از طرفین رفتار نامناسبی داشته باشند، سلامت روان دانش‌آموز آسیب دیده و انگیزه‌ی او برای حضور در مدرسه می‌یابد. در ادامه راهکارهایی به معلمان پیشنهاد می‌دهیم که می‌تواند چالش های دانش آموزان در مدرسه در مورد برقراری ارتباط با معلمان خود را حل کند. این راهکارها به شرح زیر هستند:
- سعی کنید، شخصیت و نیاز دانش‌آموزان خود را شناسایی کنید.
- فضایی صمیمی و مناسب در کلاس ایجاد کنید تا دانش‌آموزان راحت‌تر با شما صحبت کنند.
- از روش‌های تعاملی و مدرن همچون بازی های آموزشی، گفتگو‌های گروهی، پروژه‌های تحقیقاتی و… برای تدریس استفاده کنید.
ناتوانی در خواندن و نوشتن
اساس تمام موضوعاتی که در مدرسه تدریس می‌شود، آشنایی و تسلط کامل بر حروف الفبا، مهارت‌های نوشتن و خواندن است. بنابراین اگر دانش‌آموزان در طول سال‌های تحصیلی هنگام خواندن با متن کلنجار می‌روند؛ یا مهارت‌های نوشتاری ضعیفی دارند به این معناست که آموزش‌های کلاس اول ابتدایی را به صورت جدی دنبال نکرده‌اند. همین امر سبب می‌شود، فرزند شما با چالش های دانش آموزان در مدرسه همچون اختلالات یادگیری، زبانی و نوشتاری مواجه شود. برای حل یکی از ریشه‌ای‌ترین چالش های دانش آموزان در مدرسه می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- از بازی‌های آموزشی مربوط به خواندن و نوشتن استفاده کنید. (برای مثال حروف مغناطیسی)
- با فرزند خود مهارت‌های خواندن و نوشتن را مرور کنید. در تمرینات خود بر روی قواعد نگارشی تمرکز کنید.
- از کتاب‌های جذاب کودکان استفاده کنید. کتاب‌هایی که مناسب با سطح فرزند شما تدوین شده‌اند.
- فرزند خود را برای خواندن و نوشتن تشویق کنید و برای پیشرفت‌های او جوایز مناسب در نظر بگیرید.
اختلالات یادگیری و حفظ مطالب
این نوع اختلال بیشتر در دانش‌آموزان مقطع تحصیلی دبستان بروز می‌کند. زیرا تمرکز کردن برای دانش‌آموزان در این رده‌ی سنی کار بسیار دشواری است. به همین دلیل، سطح یادگیری آن‌ها کاهش یافته و برای به خاطر سپردن موضوعات حفظی با مشکل روبرو می‌شوند. بسیاری از افرادی که دچار این نوع از چالش های دانش آموزان در مدرسه می‌شوند، در کلاس علاقه‌ای به یادگیری ندارند، برای انجام تکالیف در منزل تلاشی نمی‌کنند و نهایتا تعداد نکات محدودی که به خاطر سپرده‌اند نیز به راحتی از یاد می‌برند.
در این لحظه است که حضور یک معلم آگاه و دلسوز اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. زیرا کودکان می‌توانند با همراهی و کمک معلمان خود از پردردسرترین چالش های دانش آموزان در مدرسه عبور کنند. بنابراین معلمان مقطع دبستان باید رابطه‌ی عاطفی خوبی با کودک برقرار کرده، صبر و شکیبایی خود را تقویت کرده و از این طریق، انگیزه‌ی دانش‌آموزان برای یادگیری را افزایش دهند.
والدین نیز باید فضایی آرام، امن و بی‌تنش را برای فرزند خود فراهم کنند تا با آرامش تکالیف خود را انجام دهد، تمرکز کند و سطح یادگیری خود را ارتقا بخشد. درمان اختلالات یادگیری نیز مانند اکثر چالش های دانش آموزان در مدرسه به تشویق و دلگرمی والدین نیاز دارد.
پیدا کردن دوستان جدید
مدرسه یکی از مهم‌ترین اجتماعاتی است که دانش‌آموزان در آن حضور پیدا می‌کنند. همچنین چالش های دانش آموزان در مدرسه به صورت گسترده‌ای تحت تاثیر مهارت‌های اجتماعی آن‌ها قرار دارد. دوران تحصیل بهترین زمان برای تقویت مهارت‌های اجتماعی و دوست‌یابی است. دوستان جدید به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا قواعد اصلی و پایه‌ای حضور در اجتماع را یاد بگیرند. با این حال، چالش های دانش آموزان در مدرسه در این مورد از مهارت‌های اجتماعی ضعیف آن‌ها ناشی می‌شود. اگر احساس می‌کنید، فرزند شما نیز برای پیدا کردن دوست در مدرسه به مشکل می‌خورد، به دنبال یکی از سه علائم ریشه‌ای زیر در او باشید:
- روحیه‌ی حساسی دارد و قادر نیست احساسات خود را کنترل کند.
- خجالتی است و از حضور فعالانه در اجتماع می‌ترسد.
- پرخاشگر است و شیوه‌ی مدیریت کردن خشم و عصبانیت را نمی‌داند.
با افزایش سن و تجربه، این چالش های دانش آموزان در مدرسه معمولا کمرنگ‌تر می‌شوند و مهارت‌های دوست‌یابی آن‌ها تقویت خواهد شد. اما بهتر است، برای برطرف کردن نشانه‌های مذکور قدمی برداشته و او را برای پیدا کردن دوستان خوب ترغیب کنید. در این مسیر نیز می‌توانید از ویدیوهای آموزشی آکادمی آریالند بهره ببرید، تکنیک‌های دوست‌یابی را از این طریق به فرزند خود بیاموزید و بر چالش های دانش آموزان در مدرسه غلبه کنید.
در آکادمی ببینید: مهارت با ریحان: انتخاب دوست
در مجله آریالند بخوانید: دوست یابی در مدرسه | دغدغه اصلی کودکان ابتدایی
قرارگرفتن در معرض قلدری
شاید قابل باور نباشد، اما به استناد خبرگزاری ایرنا در سال 1399، حدود 37 درصد از دانش‌آموزان ایرانی مورد قلدری همکلاسی‌ها و دانش‌آموزان بزرگتر از خود قرار گرفته‌اند. چرا قابل باور نیست؟ چون پدیده‌ی قلدری به عنوان چالش های دانش آموزان در مدرسه و به طور جدی در سیستم آموزش و پرورش کشور ما مورد توجه قرار نگرفته و والدین نیز از آن بی‌خبر هستند. با این حال قلدری از آسیب‌زننده‌ترین چالش های دانش آموزان در مدرسه محسوب می‌شود. چنانچه مسئولین و مدیران مدارس این پدیده را تحت نظر نداشته باشند، مشکلات متعددی اعم از اختلالات روانی برای دانش‌آموزان به وجود می‌آید، چه فردی که مورد قلدری قرار می‌گیرد، چه دانش‌آموزی که برای دیگران قلدری می‌کند. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند با انجام اقدامات زیر فرزند خود را از این رفتار آسیب‌زننده دور نگه دارید:
- مهارت‌های ارتباطی فرزند خود را تقویت کنید.
- مهارت نه گفتن را به فرزند خود بیاموزید.
- با برقراری ارتباط موثر با فرزند خود، امکان صحبت کردن در مورد شرایط سخت را برای او فراهم کنید.
- از مدیران مدرسه بخواهید جلسات آموزشی با موضوعاتی مانند مهارت‌های تعاملی، احترام گذاشتن به دیگران، تفکر خلاقانه و… را در مدرسه برگزار کنند.
- حضور یک مشاور و روانشناس مجرب در محیط آموزشی و مدرسه می‌تواند به کاهش و حل مشکلات ناشی از چالش های دانش آموزان در مدرسه کمک شایانی کند.
«قلدری در مدارس؛ چالش‌ها و راهکارها» را در سایت ایرنا بخوانید.
با این اقدامات می‌توانید محیطی امن‌تر و سالم‌تر برای دانش‌آموزان فراهم کنید و چالش های دانش آموزان در مدرسه را کاهش دهید.
افسردگی
افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی دهه‌ی اخیر است. مطمئنا دانش‌آموزان نیز مانند افراد دیگر جامعه دچار این اختلال می‌شوند. البته ابتلا به افسردگی در دانش‌آموزان مقطع دبستان کمتر دیده می‌شود و نوجوانان بیشتر با این چالش های دانش آموزان در مدرسه مواجه می‌شوند. به صورت کلی، افسردگی در دانش‌آموزان با علائم زیر همراه است:
- احساس تنهایی
- خواب و تغذیه‌ی نامناسب (بی‌اشتهایی یا پراشتهایی)
- تحریک‌پذیری (عکس‌العمل‌های ناگهانی و شدید)
- گوشه‌نشینی و انزواطلبی
- پرخاشگری (دعواهای شدید بین دانش‌آموز و دوستانش)
اما چرا فرزند شما با یکی از مهم‌ترین چالش های دانش آموزان در مدرسه مواجه شده‌است؟ متخصصان دریافته‌اند، دانش‌آموزان بیشتر به دلیل تجربه کردن احساسات مضری همچون اضطراب و ناامیدی به افسردگی مبتلا می‌شوند. بر همین اساس می‌توان گفت، با انجام راهکارهای زیر می‌توانید از ابتلای فرزندتان به افسردگی پیشگیری کنید:
- به فرزند خود کمک کنید تا روابط اجتماعی سازنده‌ای را برای خود فراهم کنند. دوستان صمیمی که انگیزه‌ی فرزند شما را افزایش می‌دهند و در سختی‌ها همراه فرزندتان می‌مانند.
- با مشاور مدرسه یا روانشناس کودک و نوجوان در ارتباط باشید. با گرفتن مشورت از این فرد می‌توانید امنیت روانی مناسبی را برای فرزند خود مهیا کنید. کمک‌های حرفه‌ای برای حل چالش های دانش آموزان در مدرسه مفید خواهد بود.
- سواد عاطفی فرزند خود را تقویت کنید. سوادی که به فرزند شما کمک می‌کند تا احساسات واقعی خود را شناسایی کرده، در مورد آن با افراد معتمد صحبت کند و برای رفع نیازهای خود قدم بردارد.
- با شناسایی توانمندی‌ها و استعدادهای فرزند خود به افزایش عزت نفس او کمک کنید. یادگیری هنر، ورزش و سایر مهارت‌ها به فرزند شما کمک می‌کند تا انگیزه‌ی بیشتری برای رسیدن به اهداف خود داشته باشد. در این مسیر به علاقه‌ی واقعی فرزند خود توجه کنید.
- حل مشکلات عاطفی خانواده‌ی خود را برطرف کنید. زیرا بسیاری از دانش‌آموزان به دلیل مسائل خانوادگی درگیر افسردگی می‌شوند. از این‌رو، با ایجاد یک محیط خانوادگی سالم و حمایتگر، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا چالش های دانش آموزان در مدرسه اعم از مسائل اجتماعی و عاطفی خود را بهتر مدیریت کند و از سلامتی روانی مطلوب‌تری برخوردار باشد.
«علل افسردگی در دانش‌آموزان - علائم و درمان» را در مجله تغییر و تحول بارسا بخوانید.
نتیجه‌گیری
7 مورد از محتمل‌ترین چالش های دانش آموزان در مدرسه را معرفی کرده و راهکارهای مقابله با آن را شرح دادیم. شاید بتوان تمام راهکارها را در عبارات روبرو خلاصه کرد: «فرقی ندارد والدین یا معلم باشید. کافیست هنگام مواجه شدن کودکان یا نوجوانان با چالش های دانش آموزان در مدرسه همدلانه با او همراه باشید.» نظر شما در مورد لیست چالش های دانش آموزان در مدرسه چیست؟ شما راهکاری برای حل این چالش‌ها دارید؟ خواهشمندیم، در قسمت نظرات برای ما و دیگر دوستان آریالندی ارسال کنید. پیشاپیش از همکاری شما متشکریم!
