خطر مسمومیت غذایی در تابستان را جدی بگیرید!

«پسربچه‌ی 4 ساله‌ام سه روزه حالت تهوع داره، چه کار کنم؟»، «پسربچه‌ام تقریبا دو روزه حالت تهوع داره و چیزی نمی‌تونه بخوره، چطور درمانش کنم؟» این شرایط برای شما نیز پیش آمده‌است؟ تصور کنید، یک روز تعطیل در فصل تابستان با هزار امید و آرزو راهی سفر می‌شوید. در اولین ایستگاه بین‌راهی که می‌ایستید، یک بستنی خنک تهیه کرده و همراه خانواده میل می‌کنید. چیزی نمی‌گذرد که کودک خردسال شما نشانه‌های مسمومیت غذایی را از خود بروز می‌دهد. اولین اقدام شما در این شرایط چیست؟ این سوالی است که در مقاله‌ی امروز مجله‌ی آریالند به آن پاسخ می‌دهیم. 

«مسمومیت غذایی در تابستان» بیشتر از فصول دیگر رخ می‌دهد و متاسفانه کودکان خردسال را بیشتر  درگیر می‌کند. بنابراین در این مطلب، ابتدا دلایل اینکه آمار ابتلا به «مسمومیت غذایی در تابستان» بیشتر است را شرح می‌دهیم. سپس علائم مسمومیت غذایی را معرفی می‌کنیم. زمانی که مسمومیت غذایی را در فرزند خود تشخیص دادید، از روش‌های درمان خانگی که در بخش پایانی شرح داده‌ایم، استفاده کرده و فرزند خود را درمان کنید. توجه داشته باشید که در صورت وخیم‌تر شدن حال فرد مسموم یا طولانی شدن علائم او، حتما با پزشک معالج ملاقات کرده و از راهنمایی‌های تخصصی او استفاده کنید. 

اما می‌دانید چه راهی برای درمان مسمومیت غذایی بهتر است؟ پیشگیری! به همین منظور برای پیشگیری از «مسمومیت غذایی در تابستان» نیز نکات طلایی را ارائه کرده‌ایم تا تعطیلات تابستانی دلنشین و خاطره‌انگیزی، بدور از بیماری و مسمومیت برای خود و خانواده‌تان فراهم کنید. همراه ما باشید.

دلایل بروز مسمومیت غذایی در تابستان چیست؟

اکثر افراد و خانواده‌ها بی‌صبرانه منتظر رسیدن فصل تابستان هستند تا از اوقات فراغت و تعطیلات این فصل رنگارنگ استفاده کرده و خستگی زندگی روزمره را در آفتاب درخشان آن از تن به در کنند. به همین دلیل، گردش‌های خانوادگی، پیک‌نیک و سفرهای تفریحی در فصل تابستان چندین برابر می‌شود. اما همراه این آمار و ارقام، میزان ابتلا به «مسمومیت غذایی در تابستان» نیز چندین برابر می‌شود. گرما و رطوبت‌های ناخوشایندی که در این فصل ایجاد می‌شود، زمینه‌ی فاسد شدن انواع مواد غذایی را مهیا کرده و برنامه‌های تفریحی خانواده‌ها را به هم می‌ریزد. بد نیست، پیش از هر چیز با دلایل مسموم شدن غذا و آب در فصل تابستان آشنا شویم. به این ترتیب، می‌توانید با رعایت نکات بهداشتی از بروز هرگونه «مسمومیت غذایی در تابستان» جلوگیری کنید. این موارد به شرح زیر هستند:

افزایش دما و تاثیر آن بر میکروب‌ها

در فصل تابستان، دما به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. این افزایش دما باعث می‌شود که میکروب‌ها و باکتری‌ها در محیط‌های مرطوب و گرم سریع‌تر رشد کرده و تکثیر یابند. بر اساس تحقیقات علمی، دماهای بالای 40 درجه سانتی‌گراد، بهترین شرایط را برای رشد پاتوژن‌ها فراهم می‌کند. این میکروب‌های خاص معمولاً در غذاهای فاسد شدنی مانند گوشت، لبنیات و سبزیجات تازه یافت می‌شوند. علاوه بر این، عوامل شایع دیگر مسمومیت غذایی شامل باکتری‌هایی نظیر سالمونلا، ای‌کولای و کامپیلوباکتر هستند که اغلب در گوشت‌های نیم‌پز، تخم‌مرغ و محصولات لبنی مشاهده می‌شوند. در نتیجه، خطر «مسمومیت غذایی در تابستان» به دلیل شیوع بیشتر این میکروب‌ها افزایش می‌یابد.

بی‌توجهی به اصول بهداشتی در تهیه‌ی غذا

در ماه‌های تابستان، بسیاری از خانواده‌ها تصمیم می‌گیرند که وعده‌های غذایی خود را بیرون از منزل تهیه و مصرف کنند. در این شرایط، عدم رعایت اصول بهداشتی احتمال ابتلا به «مسمومیت غذایی در تابستان» را افزایش می‌دهد؛ اصولی مانند شستن دست‌ها قبل از تهیه‌ی غذا، نگهداری صحیح غذاها و تمیز نگهداشتن محیط طبخ. همچنین ثابت شده‌است که «مسمومیت غذایی در تابستان» می‌تواند برای کودکان خردسال که سیستم ایمنی آن‌ها به اندازه‌ی بزرگ‌ترها قوی نیست، خطرناک‌تر نیز باشد. بنابراین اگر والدین در حین تفریح و سرگرمی، تمرکز کافی بر روی اصول بهداشتی نداشته باشند؛ ابتلای کودکان به «مسمومیت غذایی در تابستان» دور از انتظار نیست.

نگهداری غیر اصولی از مواد غذایی

یکی از چالش‌های عمده‌ی خانواده‌ها در فصل گرما، حمل‌ و نگهداری مناسب مواد غذایی در پیک‌نیک‌، سفرها و… است. با این حال بسیاری از خانواده‌ها برای تفریحات خارج از منزل خود به سراغ غذاهایی می‌روند که باید در یخچال یا فریزر از آن‌ها نگهداری شود. شاید وعده‌ی خوراکی آماده شده نهایتا برای یک الی دو ساعت بیرون از یخچال سالم و بهداشتی باقی بمانند و احتمال ابتلا به «مسمومیت غذایی در تابستان» کم باشد؛ اما در صورتی که این خوراکی‌ها برای طولانی مدت در دمای بالا و خارج از یخچال نگهداری شوند، به سرعت فاسد شده و به منبع مناسبی برای رشد پاتوژن‌های خطرناک تبدیل می‌شوند. بنابراین، توصیه می‌کنیم حتما از ابزار و وسایل مناسب برای حفظ دما و بهداشت مواد غذایی استفاده کرده و احتمال ابتلا به «مسمومیت غذایی در تابستان» را در خانواده‌ی خود به حداقل برسانید.

مصرف میوه‌ها و سبزیجات خام

تابستان، فصل خوردن میوه‌ها و سبزیجات تازه و رنگارنگ است. با این حال، استفاده از میوه‌ها و سبزیجات خام نیز می‌تواند احتمال ابتلا به «مسمومیت غذایی در تابستان» را افزایش دهد. میوه‌ها و سبزیجات تازه ممکن است در مراحل مختلفی همچون تولید، برداشت و حتی فروش به باکتری‌های مختلف آلوده شوند. از سموم و مواد شیمیایی که برای پرورش دادن میوه‌ها تابستانی استفاده می‌شود نیز غافل نشوید. در نظر داشته باشید که معمولا میوه‌های تابستانی را با پوست میل می‌کنیم. بنابراین عدم شستشو یا بخارپز کردن صحیح میوه‌ها و سبزیجات نیز می‌تواند خطر آلودگی را افزایش داده و احتمال ابتلا به «مسمومیت غذایی در تابستان» افزایش دهد. بنابراین، اهمیت شستشوی کامل مواد غذایی پیش از مصرف آن‌ها را نباید نادیده بگیرید.

استفاده از سرگرمی‌های نامناسب و غیر بهداشتی

تابستان، فصل بازی‌ها و سرگرمی‌های متنوع و رنگارنگ است. معمولا والدین با شروع این فصل به سراغ محصولات سرگرم‌کننده و جذابی می‌روند که اوقات فراغت فرزندان خود را به بهترین نحو ممکن پر می‌کند. اما در بین این محصولات، کالاهای نامرغوب و غیربهداشتی نیز به چشم می‌خورد که احتمال ابتلای کودک به «مسمومیت غذایی در تابستان» را افزایش می‌دهد. محصولات غیراستانداردی همچون خمیرهای بازی فله‌ای، اسلایم و… از پرتکرارترین محصولات بیماری‌زا معرفی می‌شوند. مخصوصا اگر این اسباب بازی‌ها را در اختیار فرزند زیر سه سال خود قرار دهید که عادت به چشیدن اشیاء دارد. 

توصیه می‌کنیم هنگام خرید این محصولات به پروانه‌ی بهداشت و نشان سیب سلامت دقت کرده و تنها محصولاتی را خریداری کنید که از رنگدانه‌های خوراکی و مجاز تشکیل شده‌باشند. آریا، پالمو، توتو و لوکی از معروف‌ترین برندهای موجود در بازار هستند که از مواد اولیه‌ی بهداشتی و رنگدانه‌های کاملا خوراکی برای خمیرهای بازی خود استفاده می‌کنند و بستری امن برای آموزش و سرگرمی کودکان خردسال مهیا می‌کنند.

نکات طلایی برای خرید اسلایم را در مقاله‌ی آریالند بخوانید.

نشانه‌های «مسمومیت غذایی در تابستان»

«مسمومیت غذایی در تابستان» به طور معمول با نشانه‌هایی نظیر تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم و تب همراه است. این نشانه‌ها در کودکان می‌تواند با سرعت بیشتری گسترش یافته و وخیم شوند. علاوه بر این ممکن است به دلیل کم‌آبی بدن، کودکان به مراقبت‌های فوری پزشکی نیاز داشته باشد. بنابراین والدین باید در مواجهه با این نشانه‌ها هوشیار بوده و در صورت بروز علائم شدید، فوراً به پزشک مراجعه کنند.

جزئیات دقیق‌تر علائم مسمومیت غذایی در تابستان را از اینجا و در مجله آزمایشگاه نوبل بخوانید.

درمان خانگی مسمومیت غذایی در تابستان چیست؟

علائم «مسمومیت غذایی در تابستان» معمولا بین 6 الی 12 ساعت بعد از خوردن غذای فاسد بروز می‌کند. در ساعات اولیه می‌توانید از انواع روش‌های خانگی برای درمان و برطرف کردن علائم استفاده کنید؛ اما اگر علائم بیش از 24 ساعت ادامه یافت، اکیدا توصیه می‌کنیم پزشک معالج خود را ملاقات کرده و کمک حرفه‌ای دریافت کنید. به صورت کلی، اقداماتی که می‌توانید در منزل برای درمان «مسمومیت غذایی در تابستان» انجام دهید، به شرح زیر هستند:

1. هیدراته کردن بدن: یکی از مهم‌ترین مراحل درمان «مسمومیت غذایی در تابستان» تأمین آب و الکترولیت‌های از دست رفته‌ی بدن است. مناسب‌ترین نوشیدنی‌ها برای کودکان، محلول‌های آبرسانی هستند که می‌تواند به پیشگیری از کم‌آبی کمک کند و از مواد اولیه‌ی کم‌‍ضرر تشکیل شده باشد. به این ترتیب، آبمیوه‌های خانگی رقیق شده و سوپ‌های رقیق نیز گزینه‌های خوبی برای درمان «مسمومیت غذایی در تابستان» خواهد بود.

2. استراحت: استراحت کافی می‌تواند به بدن  فرد مبتلا به «مسمومیت غذایی در تابستان» کمک کند تا بهبود یابد. از آنجا که کودکان ممکن است دچار حالت تهوع و ضعف شوند، فراهم کردن یک محیط آرام و ساکت برای آن‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد.

3. اجتناب از خوردن غذاهای سنگین: فردی که به «مسمومیت غذایی در تابستان» مبتلا شده‌است، باید از مصرف غذاهای سنگین و چرب پرهیز کند. بنابراین رژیم غذایی ساده و سبکی برای فرزند خود ترتیب دهید که شامل برنج سفید، موز، سیب‌زمینی آب‌پز و نان‌های سبک باشد.

4. استفاده از نعناع و زنجبیل: گیاهان دارویی مانند نعناع و زنجبیل، خواص ضد تهوع و تسکین‌دهنده‌ی مناسبی دارند. بنابراین مصرف این گیاهان به صورت دمنوش یا چای می‌تواند در کاهش احساس تهوع و مشکلات گوارشی کودک موثر باشند. البته در نظر داشته باشید که چای نعناع برای کودکان زیر 3 سال توصیه نمی‌شود. بنابراین پیش از استفاده از این دمنوش‌ها، حتما با پزشک مشورت کنید.

5. پرهیز از مصرف لبنیات:  در صورت ابتلا به «مسمومیت غذایی در تابستان» مصرف لبنیات می‌تواند ناراحتی‌های گوارشی ناشی از مسمومیت را تشدید کند. بنابراین در دوران نقاهت از مصرف لبنیات خودداری کنید.

چگونه از مسمومیت کودکان خود در تابستان جلوگیری کنیم؟

تنها با چند اقدام ساده و به جا می‌توانید احتمال ابتلا به «مسمومیت غذایی در تابستان» را در خود و فرزندانتان به حداقل برسانید. بنابراین گزینه‌ی عقلانی‌تر آن است که اقدامات پیشگیرانه را انجام دهید تا از انجام مراحل درمان «مسمومیت غذایی در تابستان» در امان بمانید. راه‌های پیشگیری از «مسمومیت غذایی در تابستان» به شرح زیر هستند:

1. رعایت بهداشت در تهیه و مصرف غذا: نخستین اقدام برای جلوگیری از «مسمومیت غذایی در تابستان» رعایت بهداشت در تمامی مراحل تهیه و سرو غذا است. برای این منظور، پیش از شروع هر مرحله دست‌های خود را  با صابون و آب گرم بشویید. این فرآیند را پس از تماس دست با مواد خامی همچون مرغ، گوشت، سبزیجات و… نیز تکرار کنید. علاوه بر این  از وسایل و لوازمی که با مواد خام تماس داشته‌اند، برای تهیه خوراک‌های پخته‌شده نیز استفاده نکنید.

2. نگهداری مناسب غذاها: غذاهای پخته‌شده باید در دماهای مناسب نگهداری شوند. این نکته در فصل تابستان که دمای محیط به صورت طبیعی افزایش می‌یابد، اهمیت بیشتری دارد. دمای یخچال نیز باید زیر ۴ درجه سانتی‌گراد و دمای فریزر زیر ۱۰- درجه سانتی‌گراد تنظیم شده باشد. همچنین، برای مبتلا نشدن به «مسمومیت غذایی در تابستان» مواد غذایی فاسد شدنی را بیش از دو ساعت در دمای محیط قرار ندهید.

3. شستشوی کامل میوه‌ها و سبزیجات: میوه‌ها و سبزیجات به ویژه اگر از بازار خریداری شده باشند، باید قبل از مصرف به خوبی شسته شوند. نکته‌ی مهم این است که شستشوی محصولات ارگانیک نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. اگرچه این محصولات فاقد مواد سمی و شیمیایی هستند، اما همچنان آلودگی‌های میکروبی داشته و در صورت عدم رعایت بهداشت هنگام مصرف آن‌ها، احتمال ابتلا به «مسمومیت غذایی در تابستان»  وجود دارد.

4. رعایت دمای مناسب برای آشپزی: در فن آشپزی هر مواد اولیه‌ای به دمای مشخصی برای طبخ نیاز دارد. به همین دلیل هنگام پخت غذا، دمای پخت هر ماده‌ی اولیه‌ای را رعایت کنید. برای مثال، گوشت، مرغ و ماهی باید با دمای کافی طبخ شوند تا باکتری‌ها و میکروب‌های موجود در آن نابود شده و خطر ابتلا به «مسمومیت غذایی در تابستان» برطرف شود.

5. پرهیز از مصرف غذاهای آماده: به صورت کلی، غذاهای آماده و کنسروی می‌توانند منبع محتمل آلودگی و بیماری باشند. مصرف آن‌ها در فصول گرم، احتمال ابتلا به «مسمومیت غذایی در تابستان» را افزایش می‌دهد. بنابراین از خرید غذاهای نیمه‌آماده پرهیز کرده و از فروشگاه‌های نامعتبر نیز خرید نکنید.

6. آموزش نکات بهداشتی به کودکان: یکی از بهترین روش‌ها برای پیشگیری از «مسمومیت غذایی در تابستان» این است که نکات بهداشتی را به کودکان خود آموزش دهید. برای این منظور، درمورد ریسک‌های مرتبط با مسمومیت غذایی و اهمیت رعایت بهداشت در زمان خوردن غذا با او صحبت کنید. همچنین به کودکان خود یاد دهید که قبل از خوردن هر چیزی، دست‌های خود را شسته و از خوردن غذاهای مشکوک و ناشناس پرهیز کنند.

آموزش با آریالند آکادمی | «مهارت با ریحان: بهداشت فردی»

شما چه نکاتی را برای مقابله با «مسمومیت غذایی در تابستان» رعایت می‌کنید؟

دلایل شیوع «مسمومیت غذایی در تابستان» را شرح داده، علائم اولیه‌ی آن را توضیح دادیم. در مورد روش‌های خانگی درمان این بیماری صحبت کرده و نکات مهم برای پیشگیری از ابتلا به «مسمومیت غذایی در تابستان» را توصیه کردیم. اکنون شما برای ما بنویسید. تجربیات خود برای درمان «مسمومیت غذایی در تابستان» را در قسمت نظرات با دیگر دوستان آریالندی به اشتراک بگذارید. از چه روش‌های خانگی برای درمان مسمومیت غذایی استفاده می‌کنید؟ چه راهکارهایی برای نگهداری از مواد خوراکی در سفر پیشنهاد می‌کنید؟ پیشاپیش از همکاری شما متشکریم! به امید دیدار!